علل و علائم پاروسمی
بویایی پریشی یا پاروسمی Parosmia یک اختلال بویایی است که موجب تغییر حس بویایی می‌شوددر این عارضه، بوی دلپذیر موجود به اشتباه بویی نامطبوع حس می‌شود.این مقاله به بررسی دقیق این موضوع پرداخته تا به علت‌ها و علائم این اختلال بویایی پی برده شود.
آیا می‌دانستید؟
ناحیه‌ای از مغز که حس بویایی را کنترل می‌کند تحت عنوان سیستم بویایی مرکزی شناخته شده است که در اصل شامل ساختارهای عصبی، مانند قشر پیریفورم یا قشر گلابی شکل piriform و پیاز بویایی است.
در این مورد فکر کنید: شما با زحمت یک وعده غذایی خوب آماده می‌کنید و آن را برای دوستتان سِرو می‌نمایید. شما نیز می‌خواهید از غذای خوشمزه میل کنید که ناگهان دوستتان از بوی غذا شکایت کرده و می‌گوید که غذای شما بوی غذای مانده و فاسد می‌دهد.
از شنیدن این مطلب تعجب می‌کنید به این دلیل که هیچ چیز ناخوشایندی در مورد غذا حس نمی‌کنید و پس از چشیدن این غذایی که به زحمت درست شده، بی‌اشکال بودن آن را تأیید می‌کنید. چنانچه هیچ بوی بد و مشمئز کننده‌ای وجود نداشته باشد پس احتمالاً دوست شما از پاروسمی رنج می‌برد، عارضه‌ای که مشخصه‌ی آن احساس بویی غیر عادی است.
یک فرد مبتلا به پاروسمی یا اختلال بویایی، قادر به درک بوی طبیعی مواد نمی‌باشد. حس بویایی، بوها را تا حدودی نامطبوع درک می‌کند. بویی که در واقع چنین نیست و این یک مشخصه‌ی معمولی است که در بیماران پاروسمی دیده می‌شود. بنابراین در بویایی پریشی، بوی طبیعی، غیر عادی شده و آن را متعفن می‌سازد. بنابراین اگر بوی خاصی وجود داشته باشد، فرد مبتلا آن را متفاوت احساس می‌کند؛ او قادر نیست عطر مورد انتظار را تشخیص دهد. افراد مبتلا به پاروسمی تجربه سختی در تشخیص و تمیز میان بوی مواد غذایی مختلف از جمله محصولات لبنی، شکلات، میوه‌ها و سبزیجات دارند.
علائم
این تغییر در درک بوها که با پاروسمی در ارتباط است، تشخیص صحیح بو را با مشکل مواجه می‌سازد. بنابراین، تمایز بین بوهای مختلف تقریباً نشدنی است. بوی تعفن، یکی از متداول‌ترین بوهایی است که افراد مبتلا به پاروسمی از آن شکایت دارند. مشخصه‌ی این عارضه به طور معمول ناتوانی در تشخیص بوهای مختلف می‌باشد، از اینرو هر بویی موجب بیماری شما می‌شود به این دلیل که بویی ناخوشایند، شبیه به استفراغ، گوشت فاسد، مدفوع، و غذای سوخته می‌باشد.
علل
بینی ما به دلیل وجود نورونهای حسی بویایی (OSNs) قادر به تشخیص و شناسایی بو و رایحه است. این سلول‌های حسی تخصصی در حفره بینی قرار داشته و گیرنده‌هایی دارند که بو را در هوا تشخیص می‌دهند، و به سیستم بویایی مرکزی واقع در مغز منتقل می‌کنند. بدین ترتیب قادر به شناسایی بوی خاصی خواهیم بود. با این حال، هنگامی که این نورونهای حس بویایی آسیب می‌بینند، می‌تواند علائمی از پاروسمی را موجب شود.
در ادامه عواملی که ممکن است با عملکرد طبیعی نورونهای حس بویایی تداخل نمایند ذکر گردیده است:
عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی (URTIs)
عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی، سینوزیت، برونشیت، التهاب گلو، سیاه سرفه، التهاب حنجره، گلو درد و التهاب لوزه‌ها ممکن است تغییرات اساسی در نورونهای حس بویایی ایجاد کنند که به تغییر غیرعادی در درک بو منجر شود.
آسیب سر
آسیب سر می‌تواند به بخشی از مغز آسیب برساند که اطلاعات منتقل شده از نورونهای حسی بویایی را دریافت می‌کند. واضح‌تر اینکه، آسیبی وارده به سر می‌تواند عملکرد پیاز بویایی و قشر بویایی که در تشخیص بوهای مختلف نقش مهمی بازی می‌کنند را مختل سازد. این حالت می‌تواند به توانایی تشخیص حس بویایی آسیب رسانده و منجر به پاروسمی شود.
پولیپ بینی
پولیپ بینی به غده‌های خوش خیمی اشاره دارد که در حفره بینی و سینوس‌ها ایجاد می‌شود. بنابراین بخش داخلی بینی ممکن است تورم‌های گوشتی را نشان دهد، که شاید به گرفتگی بینی یا آبریزش منجر شود. از آنجا که نورونهای حس بویایی نیز در حفره بینی قرار گرفته‌اند، شکل گیری پولیپ بینی می‌تواند در عملکرد آنها تأثیر بگذارد و موجب انحراف قابل توجهی در درک طبیعی بو شود.
استعمال دخانیات
دلیل دیگر مضر بودن سیگار برای سلامتی، این است که اگر عادت سیگار کشیدن را کنار نگذارید، در نهایت ممکن است علائم بویایی پریشی را تجربه کنید. به این دلیل که مصرف سیگار در حس بویایی تداخل ایجاد می‌کند، به طوری که بسیاری از افراد سیگاری به طور مداوم کاهش توانایی درک صحیح بو را گزارش می‌دهند.
دارو
درک غیرمعمول بو می‌تواند به علت مصرف برخی داروها رخ دهد. به عنوان مثال، برخی گزارشات حاکی از آن بوده است که استفاده از آنتی بیوتیک بمدت چند هفته موجب اختلال در توانایی بویایی می‌شود.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر
استنشاق گازهای مواد شیمیایی خطرناک، که شامل آفت کش‌ها و برخی حلال‌ها می‌باشد، می‌تواند بر سیستم بویایی بدن تأثیر منفی بگذارد. این گازهای شیمیایی می‌توانند به نورونهای حس بویایی آسیب رسانده بطوریکه ممکن است با فرستادن سیگنال‌های اشتباه به مراکز تشخیص بویایی مغز موجب تغییر درک بو شوند.
سالخوردگی
روند طبیعی پیری نیز می‌تواند تأثیر منفی بر حس بویایی داشته باشد. همانطور که مسن‌تر می‌شویم، توانایی ما از درک بو و مزه ممکن است کاهش یابد. بنا به گزارش مطالعاتی، در حدود ۲۴٪ از آمریکایی‌های بیش از ۵۵ سال از کاهش حس بویایی رنج می‌برند، در حالی که ۲۷% از افراد بالای ۸۰ سال از کمبودهایی در حس بویایی شکایت دارند. بنابراین کسی نمی‌تواند پاروسمی وابسته به سن را رد کند که باعث مشکل در شناسایی بوی طبیعی می‌شود.
اختلالات عصبی
اختلالات عصبی مانند تشنج که به دلیل اختلالات الکتریکی در مغز رخ می‌دهند، همچنین می‌توانند به بخش‌هایی از مغز که در شناسایی بو درگیرند، آسیب برساند. بنابراین به دنبال حمله تشنج، افراد ممکن است اختلال موقت بویایی را تجربه کنند که منجر به پاروسمی می‌شود. دیگر مشکلات عصبی که می‌توانند موجب اختلال بویایی شوند شامل بیماری پارکینسون و آلزایمر می‌باشد.
درمان این عارضه، به علت نهفته‌ی آن که مسئول بویایی پریشی است، بستگی دارد. اتخاذ درمان مناسب مطابق با تشخیص علت نهفته ممکن است در بازگرداندن حس بویایی کمک کند.
