خواص دارویی و درمانی گیاه کوشنه یا قسط

کوشنه،قسط

به فارسی کوشنه گویند؛ بیخی است شبیه به بیخ لفاح و نبات آن بی‌ساق و مفروش بر زمین و برگ آن عریض و گویند بیخی است خشبی و بدانکه سه قسم می‌باشد، قسم اول شیرین سفید اندک مایل به زردی و سبک با عطریت و قسط بحری گویند. قسم دوم تلخ مایل به سیاهی و مغز آن مایل به زردی و سطبری و سبک و کم بو و قسط هندی گویند. قسم سوم مایل به سرخی و سنگین و در وزن شبیه به چوب شمشاد و خوش‌بوی و بی‌تلخی و این سمی و قاتل است و از مطلق آن مراد قسط شیرین است.در سوم گرم و خشک شیخ‌الرئیس گرم در سوم و خشک در دوم گفته و با رطوبت فضلیه نفاخه و گفته‌اند قوت حرارت و حرافت و مرارت مر آن به حدی است که مقرح جلد است و روغن آن گرم و خشک است.

خاصیت گیاه قسط

تقویت کننده اعضاء رئیسه و اعصاب و مقوی باء و رافع امراض سرد و تر و گرم کننده اعضایی است که به گرمی احتیاج دارند و خون و سایر اخلاط مفید را به سمت پوست جذب می نماید.حل کننده نفخ و رافع سر درد های سرد دماغی که با عسل و سایر داروهای مناسب بر طرف می شود.انفیه آن برای سردرد شدید و بکار بردن جرم آن برای رفع فراموشی و ضماد آن که از داروهای مناسبی تهیه شده باشد برای علاج فلج و سستی اعضاء و گوش درد مفید و قطره روغن آن درد گوش را تسکین و باز کننده گرفتگی های سرد آن است.بخور آن رافع زکام و وبا می باشد .

در ترکیب با سایر ادویه مناسب برای رفع دردهای سینه و آسم و تنگی نفس و سرفه های مزمن و پاک کردن اخلاط لزج سینه و درد پهلو و دردهای مفاصل و سستی اعصاب و عضلات و گرم نمودن آن ها و سیاتیک و رطوبت های بلغمی و تقویت معده و کبد و کلیه و مثانه و گرم نگهداشتن و رفع امراض از آن ها مؤثر و مجرب است.
برای باز کردن گرفتگی های کبد و طحال و حل کردن تورم آن ها و استسقاء و یرقان و دل پیچه و درد رحم مصرف می شود و تبهای همراه با لرز بلغمی را معالجه می نماید.در مورد امراض پوستی و رویانیدن موی سر و رساندن انواع کورکهای و جوش و زخم های تر همراه با چرک مؤثر می باشد .سموم را به سوی پوست جذب می نماید وبرای دفع سموم مار و عقرب و رتیل و امثال این ها نافع است.

برای مثانه مضر است که مصلح آن گلنگبین و ضرر آن برای ریه با انیسون بر طرف می شود. مقدارشربت دارویی آن یک درهم تا یک مثقال تجویز می شود .طرز تهیه روغن قسط آن است که قسط تلخ را به اندازه چهل مثقال (۱۸۷۵ گرم)روغن زیتون بر روی آتش ملایم بجوشانند تا شراب آن سوخت و تمام شود. طبع این روغن گرم و خشک و مقوی اعصاب و اعضاء و باءو حل کننده ای بسیار قوی و رافع سرمای معده و جگر است و تب و لرزهای سوداوی و بلغمی را بر طرف می نماید .مقدار خوراک دارویی آن تا هفت درم بی زیان و نافع است

مشخصات گیاه قسط

گیاهی است چند ساله علفی بلندی آن ۲-۱ متر است . برگهای قسمت پایین ساقه دراز که طول آن ۷۰-۶۰ سانتی متر به شکل مثلث و داندانه دار است ولی برگهای قسمت بالای ساقه کوچکتر و در قاعده برگ دارای دو قسمت است . طبق گلها لوله ای به رنگ ارغوانی تیره می باشد . این گیاه بومی کشمیر وارتفاعات هیمالیاست و به سایر مناطق شرقی و جنوب شرقی آسیا صادر می شود و در چین در شمال غربی ایالت Yunnan و جنوب غربی ایالت Szechwan کاشته می شود . در ایران تا حال دیده نشده است . ریشه خشک این گیاه معطر و داروی مرسومی در چین است .

ترکیبات شیمیایی گیاه قسط

در ریشه خشک گیاه که مستعمل در طب سنتی است ، اسانس روغنی یافت می شود که شامل آپلوتاکسن کوستول دی هایدرو کوستوس لاکتون،کوستوس لاکتون ،آلفا ـ کوستن ، بتا ـ کوستن ، مقادیر کمی از فلاندرن ، ترپن الکل ، کامفن و یک مایعی که موقتاً کوشتین نامگذاری شده می باشد در گیاه یک آلکالوئید به نام ساسورین نیز یافت می شود

دیگر خواص دارویی و درمانی گیاه قسط

۱. مقوی معده و روده است.
۲. اشتها را زیاد می کند.
۳. صدا را باز می‌کند.
۴. شهوت را زیاد می کند.
۵. بوی بد دهان را از بین می‌برد.
۶. درد کمر را تسکین می‌دهد.
۷. ترشی معده را کم می‌کند.
۸. از زیادی ادرار جلوگیری می‌کند.
۹. برای جلوگیری از لکنت زبان تکه‌ای کوچک از خولنجان را زیر زبان بگذارید.
۱۰. برای این که دیر انزال شوند تکه کوچکی از خولنجان را نیم ساعت قبل از نزدیکی دردهان نگاه دارند.
۱۱. برای جلوگیری از ریزش آب دهان زنجبیل، دارچین، خولنجان از هر کدام ۲۰ گرم مخلوط کرده روزی یک بار هر بار یک قاشق مرباخوری در یک لیوان آب‌جوش به مدت ۲۰ دقیقه دم‌کرده سپس میل شود.
۱۲. برای درمان دردهای مفصلی و سیاتیک و رماتیسم سورنجان مصری، خولنجان از هر کدام ۲۰ گرم نرم ساییده در ۳۰۰ گرم روغن زیتون ریخته داخل یک شیشه بریزید درب شیشه را محکم ببندید آن را در آب‌جوش با حرارت ملایم به مدت ۴ ساعت بگذارید سپس صاف نموده در محل درد بمالید.
۱۳. برای این که کودکان زود به حرف بیایند یک گرم خولنجان را در ۵۰۰ سی‌سی شیر تازه جوشیده مخلوط کرده به کودک بدهید اگر کودک دختر است ۲ الی ۳ مرتبه بیشتر ندهید.
۱۴. برای از بین بردن سنگ مثانه حضرت امام باقر(ع) فرموده‌اند: حلیله، بلیله، آمله، فلفل، دارچین، زنجبیل، شقاقل، انیسون و خولنجان را به نسبت مساوی ساییده در روغن گاو (کره گاوی) پخته هنگامی که خنک شد با عسل آمیخته روزی یک قاشق چایخوری به مدت ۱۴ روز میل شود.
۱۵. برای درمان یبوست ۴ گرم خولنجان را در یک لیوان آب‌جوش به مدت یک هفته دم‌کرده اگر چنان چه یبوست شدید است ۱۴ روز سپس به طور نامتناوب در هفته میل شود.
۱۶. خولنجان برای افرادی که دیابت دارند مفید است.
۱۷. ضد سودا می باشد.
۱۸. کسانی که کک مک دارند خولنجان را با روغن بادام تلخ مخلوط و روی لک‌ها مالش دهند.