چرا در سوره ناس، کلمه ناس تکرار شده، به جای آن ضمیر به کار نرفته است؟

چرا در سوره الناس، کلمه ناس تکرار شده، به جای آن ضمیر به کار نرفته است؟

الفاظ قرآن مجید، از سوی خدای متعال نازل شده است و دارای اعجاز میباشد; بنابراین باید چینش و کاربردهایی که دارد، دارای حکمت، پیام و درس باشد; بر این اساس، مفسّران قرآن نیز با این پرسش روبه رو بوده اند که چرا این کلمه تکرار شده به جای آن ضمیر به کار نرفته است؟ توجیه های متعددی بیان شده که ما برخی از آنها را نقل میکنیم:

فخر رازی میگوید: علت تکرار این کلمه این است که خدای متعال، انسان را با شرافت و کرامت آفریده، با تکرار نام او، شرف او را افزوده، او را تکریم فرموده است، و از همین تکرار نیز استفاده میشود که انسان، شریفترین آفریده های الهی است، چرا که خدای متعال، برای معرفی خویش، در پایان کتاب خود، میفرماید: او خدا و ملک و ربّ مردم است. این سوره با کلمه ناس ختم میشود که بر اهمیت و شرافت انسان، دلالت دارد.(فخر رازی، تفسیر کبیر، مجلد ۸، ص ۵۴۶، دارالفکر، بیروت.)

مرحوم علامه طباطبایی توجیه دیگری دارد و میفرماید: از این که خدای متعال از میان تمام صفات خویش، این سه صفت را برگزید و این که جمله ها را متصل و بدون حرف عطف بیان فرموده، میفهمیم که هر یک ازاین صفات، به طور جداگانه ای برای انسان پناه اند; همچنین این نکته را از تکرار این کلمه میفهمیم که چرا سه بار تکرار شده با این که میتوانست بفرماید: قل اعوذ برب الناس و الههم و ملکهم ولی میخواهد با تکرار اشاره کند که هر یک از این سه صفت، به تنهایی ممکن است، پناه پناهنده قرار گیرد، بدون اینکه پناهنده به دو جمله دیگر احتیاج داشته باشد و هر صفتی به تنهایی میتواند، پناهگاه باشد و اگر با حرف عطف یا ضمیر بیان میکرد، این نکته از آن استفاده نمیشد. ما این مطلب را از صریح آیات قرآن میفهمیم که خدای تعالی اسمهای زیبایی دارد که هریک را بخواهید، میتوانید بخوانید.(علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج ۲۰، ص ۹۰۷، بنیاد فکری علامه طباطبایی.) توجیه های دیگری نیز در آیه هست که میتوانید به کتب تفسیری مراجعه فرمایید.