چرا ما انسانها نمیتوانیم آیه ایی مثل آیه قرآن بیاوریم؟

به مبارزه با آن فراخوانده بشوند؛ بلکه می‏بایست تنها، اعراب مورد خطاب قرار می‏گرفتند. ثانیا هرگز لازم نبود که در آیات دیگری، به علم، اخبار غیبی، نداشتن اختلاف و امثال آنها تحدّی صورت می‏گرفت.[۲]

۳. انسان قادر نیست آن فصاحت و بلاغت موجود در قرآن را مانندپردازی کند. این بدان معنا نیست انسان از نظر فکری و بیانی، توان لازم را دارد؛ امّا خداوند مانع از تحقق آن می‏گردد؛ زیرا این سخن همان قول به نظریه «صرفه» است که به نظر غالب قرآن‏پژوهان باطل می‏باشد. ضعف این نظریه بدین جهت است که ارزش ذاتی و ادبی ـ زبانی و محتوایی و سبکی قرآن را برای معجزه بودن آن، کافی نمی‏داند.[۳]

پس علت این که انسان، نمی‏تواند همانند قرآن را بیاورد؛ این است که قوای دماغی او محدود است و نمی‏تواند به تمام روابط حوادث احاطه پیدا کند و در نتیجه مصون از اشتباه باشد. گذشته از آن که تکامل تدریجی او، باعث می‏گردد که معلوماتش هم تکامل تدریجی داشته باشد. از این رو، نمی‏تواند کلامی را بیاورد که تمام ویژگی‏های قرآن را در خود جمع کند. به بیان دیگر، گرچه انسان خود واضع الفاظ است و به معانی مفردات آنها نیز آشنا است؛ ولی چنان که گذشت، به علت این که قدرت بیانی و توان فکری و ذهنی انسان، از قابلیت محدودی برخوردار است، لذا نمی‏تواند سخنی بگوید که به مرتبه قرآن از حیث فکری و بیانی نائل آید.[۴]

از آنچه گفته شد، نتیجه گرفته می‏شود که بدون آن که خداوند، علم، قدرت یا همّت همانندآورندگان را سلب کند، آنان باز هم نمی‏توانند مثل قرآن را بیاورند. از این رو نفی فصاحت و بلاغت از قرآن، به نفی اعجاز آن منجر خواهد شد و در عین حال پذیرش فصاحت و بلاغت قرآن، هم به معنای قبول نظریه «صرفه» نیست.
در پایان گفتنی است که شیوایی، روانی و گوش‏نوازی با آهنگ دلنشین داشتن، از امتیازات هر یک از آیات قرآن و از اعجازهای آن به شمار می‏آید که بشر هرگز توان شبیه ‏سازی آن را ندارد.

برای مطالعه بیشتر ر.ک:
۱ـ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج ۱۵، ص ۳۱۷ و اعجاز قرآن.
۲ـ مصباح یزدی، محمدتقی، قرآن‏شناسی، ج ۱، ص ۱۴۲.
۳ـ سعیدی روشن، محمدباقر، بخش اعجاز، انتشارات مؤسسه آموزشی، پژوهشی امام خمینی.
۴ـ معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، ج ۴، ص ۲۲۷ به بعد.

[۱]. علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج ۱، ص ۵۷ ـ ۶۷؛علامه خویی، ترجمه البیان، ج ۱، ص ۷۸ به بعد؛ مقاله «اعجاز قرآن» در دایره‏المعارف تشیّع، دکتر اصغر دادبه.
[۲]. علامه طباطبایی، اعجاز قرآن، ص ۱۰۴، نشر بنیاد علمی و فرهنگی علامه.
[۳]. خرمشاهی، بهاءالدین، ترجمه قرآن، ص ۶۶۲.
[۴]. ترجمه تفسیر المیزان، ج ۱، ص ۸۸.