آیا تنهاعدم ایمان موجب ذوزخی شدن است؟
چـرا قـرآن در مـورد صفات دوزخیان در آیه ۱۰ سوره اسراء تنها روى عدم ایمان به آخرت تکیه کرده و سخن از اعمالشان نیست ؟
«وَ أَنَّ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِالآخِرَهِ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا»(1)
و اینکه آنها که به قیامت ایمان نمىآورند، عذاب دردناکى براى آنان آماده ساختهایم.
این که در صفات دوزخیان تنها روى "عدم ایمان به آخرت" انگشت گذارده و سخن از اعمالشان نیست، ممکن است از این جهت باشد که اعتقاد به آن دادگاه بزرگ بیش از هر چیز انسان را در مقابل گناهان کنترل مىکند.
از این گذشته انکار قیامت به انکار خدا نیز بازمىگردد، زیرا چگونه ممکن است خداوند عادل و حکیم مردم این جهان را در شرائطى که مىبینیم به حال خود رها کند، و جهان دیگرى در کار نباشد، این نه با حکمت او سازگار است و نه با عدالتش.
از همه گذشته چون بحث در آیه از پاداش و کیفر است تناسب با مساله آخرت و دادگاه عدل پروردگار دارد.(۲)
کسى که اعتقاد به قیامت و حساب و کتاب ندارد مسئولیتى در مقابل اعمال خود نمىبیند، لذا به هر کار خلافى دست زدن براى او آسان است.
این همه انسانها و مخصوصا ابرقدرتها، که این همه ظلم و طغیان مىکنند در اثر آن است که به قیامت و مسئولیت عقیده ندارند، در بسیارى از آیات قرآن فقط عدم ایمان به آخرت را ملاک طغیان و تجاوز شمرده است، بنابر این عدم ایمان به آخرت عدم توحید را هم لازم گرفته است، این است علّت عنوان کردن عدم ایمان به قیامت.
آیه نشان مىدهد که اگر کسى به وجود خدا و توحید عقیده داشته ولى منکر معاد باشد این عقیده بر او فائدهاى نخواهد داشت. (۳)
چرا از اوصاف این طایفه، تنها "ایمان نیاوردن به آخرت" را ذکر کرده با این که کفر، با انکار غیر آخرت- مثل انکار توحید یا نبوت- نیز تحقق مىیابد؟
جوابش این است که چون سیاق کلام در بیان اثرى است که دین قیّم به دنبال دارد، و با انکار معاد دیگر خاصیت و اثرى براى دین قیّم باقى نمىماند، هر چند منکر معاد قائل به وحدانیت خداوند و سایر معارف حق باشد.
و به همین جهت است که مىبینیم خداى تعالى فراموش کردن قیامت را ریشه تمامى گمراهیها نامیده و فرمود: "إِنَّ الَّذِینَ یَضِلُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ" (4). (5)
"لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَهِ "
عدم ایمان بآخرت مستلزم تکذیب جمیع انبیاء است زیرا تمام انبیاء خبر دادهاند؛ و انکار جمیع ادیان است زیرا هر متدین بدینى اعم از حق و باطل معتقد به آخرت هست؛ بلکه مخالف عقل سلیم است.(۶)
____________
(۱) اسراء، ۱۰.
(۲) تفسیر نمونه ، ج ۱۲، ص ۳۹.
(۳) تفسیر أحسن الحدیث، ج6، ص ۴۲.
(۴) سوره ص، آیه ۲۶.
(۵) ترجمه المیزان، ج13، ص ۶۵.
(۶) أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج8، ص ۲۲۷.
منبع: پرسمان قرآن
