آیا عدم استجابت دعا نشانه بی توجهی و قهر خدا است؟

آیا عدم استجابت دعا نشانه بی توجهی و قهر خدا است؟

سوال کاربر: دعایم مستجاب نمی شود و در مواردی برعکس می شود،

مثلاً درس هایم را می خوانم و از خدا کمک می خواهم، ولی در جلسه امتحان همه چیز یادم می رود.

آیا عدم استجابت دعاها نشان دهنده بی توجهی و قهر خدا نیست؟

دعا جزء امور حقیقی و تأثیر گذار بر نظام تکوین است. این مطلب از آیات و روایات معصومان استفاده می شود.

یکی از تصورات نادرست که بیشتر مردم دچار آن هستند، اعتقاد به تأثیر گذاری بی حد و مرز دعا است،

چون شینده اند خداوند به دعا کردن فرمان داده و اجابت آن را تضمین کرده است،

پس هر دعایی را در هر موضوعی اجابت می کند؛ از این رو اگر دعا مستجاب نشود، به پیشگاه حق شِکْوه می برند،

حال آن که دعا دارای مرزهای مشخصی است

مرزهای مشخص دعا

۱ـ هماهنگی با سنت های الهی:

منظور از سنت های الهی، حکمت خداوند است. خدا با اجابت دعایی، حکمت خود را نقض نمی کند.

امیرالمؤمنین(ع) می گوید:

در دعا گفتم، خدایا، مرا به هیچ یک از بندگانت نیازمند مساز! پیامبر(ص) فرمود: ای علی، چنین مگو، زیرا هیچ کس نیست که نیازمند مردم نباشد.

بگو: خداوندا، مرا به بندگان بدت نیازمند مساز.(۱)

یکی از سنت و حکمت های الهی این است که برای هر چیزی در جهان علتی معیّن کرده است که بر اساس آن، اراده خداوند نیز تحقق می یابد.

مثلاً این که خداوند سرنوشت هیچ ملتی را تغییر نمی دهد، مگر آن که خود بخواهند و نیز به هر کسی به اندازه سعی و تلاش داده می شود

۲ـ مشروعیت:

اگر دعایی، خواسته ای غیر مشروع باشد، خداوند آن را اجابت نخواهد کرد.

۳ـ برخورداری از اصل مصلحت:

متأسفانه انسان در دست یابی به باطن امور محدودیت دارد و چه بسا از راه یابی به حقایق ناتوان است.

خیلی چیزها را خوب می داند، ولی در واقع بد است و بر عکس.

اگر مصلحت دعا کننده عدم اجابت باشد، دعا مستجاب نمی شود و اگر مصلحت در تأخیر باشد، به تأخیر می افتد.

امام علی(ع) می فرماید:

بسا ممکن است خدا اجابت دعا را به تأخیر اندازد تا پاداش فزون تری بهره درخواست کننده شود و عطای شخص امیدوار کامل تر گردد

و چه بسا ممکن است به جای آن خیر در دنیا یا آخرت به تو ببخشند.(۲)

نکته دیگر آن است که دعا نباید جانشین عمل گردد.

بیمار برای سلامتی خود باید از دارو استفاده کند و یا محصل برای موفقیت در درس باید درس بخواند.

دانش آموزی که درس نخوانده و یا شرایط جسمی یا روحی مناسب ندارد، هر چند دعا کند، دعایش مستجاب نمی شود.

عدم موفقیت در درس عوامل مختلفی می تواند داشته باشد و نباید آن را نتیجه عدم استجابت دعا دانست.

خداوند همواره خیر بندگانش را می خواهد و با کسی قهر نیست.

این توهم که برای شما پیش آمده، از وسوسه شیطان است تا شما را نسبت به دعا بدبین کند.

دعا در هر حال مستجاب می شود اما شیوه استجابت متفاوت است.

امام علی(ع) می فرماید:

دعا کننده به یکی از سه نتیجه می رسد: یا گناهی که بخشیده شده یا خیری که پیش افتاده و یا شری که به تأخیر افتاده است.(۳)

حتی با صرف نظر از نتایج آن، دعا و ارتباط با خداوند ارزشمند است.

خدایی که مردم را به دعا خوانده، دلیلی ندارد که پاسخ آن را ندهد، پس اگر مشکلی هست، به خود ما بر می گردد:

گر گدا کاهل بود، تقصیر صاحبخانه چیست؟!

اگر گاه بر آورده نمی شود، به مصلحت ما نیست.

در هر صورت نباید به خدا بدبین باشیم، چون یکی از گناهان سوء ظن به خدا است.

نکته دیگر آن است که در مواردی خدا استجابت دعا را به تأخیر می اندازد، چون ادامه دعا را از انسان می خواهد.

در روایتی امام صادق(ع) می فرماید:

وقتی که مؤمنی دعا می کند، خدای متعال به ملائکه می فرماید:

دعایش را مستجاب نمودم، ولی آن را نگه دارید و عطا نکنید که دوست دارم صدای بنده مؤمنم را بشنوم اما نسبت به شخصی که

دلش آلوده به نفاق است و خدا دوست ندارد صدایش را بشنود می فرماید: زود حاجتش را بدهید.(۴)

پس تأخیر اجابت دعا نشان کم لطفی و کم محبتی خدا نیست، بلکه گاهی بر عکس هر چه بیشتر تأخیر شود، دلیل بر بیشتر دوست داشتن خدا است.

داستانی را مولوی نقل می کند:

مردی بود که همیشه دعا می کرد. شیطان او را وسوسه کرد که: چرا دعا میکنی، در حالی که دعایت مستجاب نمی شود؟

او دعا را ترک کرد، در عالم رؤیا به او گفتند: چرا مناجات را ترک کردی؟ گفت: چون لبیک نمی شنوم.

منادی به او گفت. منادی به او گفت: دعا کردن تو، پاسخ و اجابت است.

گفـت همـان الله تـو لبیـک مـاسـتآن نیاز و سوز و دردت پیک ماست(۵)

پی نوشت ها:

۱٫ بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۳۲۵٫

۲٫ نهج البلاغه، نامه ۳۱٫

۳٫ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج ۲۰، ص ۲۷۶٫

۴٫ کافی، ج ۲، ص ۴۸۹٫

۵٫ استاد مطهری، انسان کامل، ص ۶۳٫
عبادت‌ها