موانع محبت چیست؟
موانع محبت عبارتند از:
۱ـ خودخواهی: منشأ اصلى عداوت و درگیری، خودخواهى است. کسى که به اسارت خود در آید و بر محور خود بچرخد، هرگز حاضر نمی شود حق را بپذیرد و از حقیقت پیروى نماید. از این رو به رأى و نظر دیگران اهمیتى نمى دهد. در این صورت اختلاف و نزاع طبیعى و قهرى است. امام خمینی(ره) فرمود: «اگر تمامى انبیاء را در یک شهر جمع کنند، کوچک ترین اختلافى با هم پیدا نمى کنند، زیرا آن‌ها از دام خود رسته اند».[۱]
در محیط خانه گاهى مردى به دلیل احساس بزرگى و تسلط بر همسر، توقع سلام کردن دارد و همیشه می‌خواهد حرف خود را به کرسى بنشاند یا زنى به واسطه جمال و هنرى که دارد، به خود مى بالد و بر شوهرش فخر مى فروشد و همى امر در بروز فتنه و عداوت کافى است. امام علی(ع) می‌فرماید: «تکبر، بغض و نفرت مردم را جلب نمى کند».[۲] بالاخره مردسالارى و زن‌سالارى هر دو منشأ اختلاف میشود. باید ایمان سالارى و انسانیت در خانه و اجتماع حاکم باشد تا اختلافات به صفر برسد.
۲- جدل: یکى از اسباب دشمنى و نزاع، جدل و بگو مگوهاى بى فائده است که هدفى جز برترى جویى ندارد. امام علی(ع) می‌فرماید: «از مجادله و ستیزه جویى بپرهیزید که این دو دل هاى برادران دینى را نسبت به یکدیگر مکدّر می‌کند و بذر نفاق را پرورش می‌دهد».[۳]
۳ـ خودپسندی: ریشه بسیارى درگیرى ها خودپسندى است. خود دوستى که از تمایلات طبیعى بشر است، اگر به حد افراط برسد، انسان را به خودپسندى و غرور و بلند پروازى و فزون طلبى و داشتن توقعات نابجا وادار مى نماید. امام علی(ع) می‌فرماید: «از خودپسندى پرهیز کن که با این صفت نقائص خود را آشکار مى کنى و دشمنى ها را ظاهر مى سازی».[۴]
۴ـ ناآشنایی با وظایف: گاهى نزاع و کشمکش و بی محبتی در اثر عدم اطلاع از وظایف و مسئولیت ها است. زن و شوهرى که از حدود اختیارات و مسئولیت هاى خود بى اطلاع اند، توقعاتى از یکدیگر دارند که با عدم تحقق آن، کدورت ایجاد میشود. در محیط کار نیز همین علت، جاری است.
۵ـ سخت گیری: تعاون و همکارى در گرو برخوردارى از روحیه گذشت و چشم پوشى و بخشش خطاها و لغزش هاى جزئى است. اگر اعضاى یک خانواده در پى یافتن عیوب یکدیگر و بزرگ نمودن آن باشند و در تعقیب آن سخت گیرى نمایند، عداوت و دشمنى بین آن‌ها حاکم خواهد شد، از این رو در اوائل ازدواج به دلیل عدم گذشت و غماض، قهر و نزاع بیشتر دیده میشود. لج و لجبازى و روحیه عدم گذشت، پیوند هاى دوستى و یگانگى را از هم میگسلد.
۶ـ عدم رشد فکرى و اخلاقی: شکى نیست که افراد با یکدیگر اختلاف نظر دارند. دو نفر در جهان پیدا نمى شود که از لحاظ جسمى و روحى و فکرى یکسان باشند. در صورتى که انسان به رشد اخلاقى نرسیده باشد و به سعه صدر و بلند نظرى و تحمل و نرمى و بردبارى متصف نشده باشد، آمادگى اخلاقى براى هضم نقاط اختلاف ندارد. از این رو انتظار دارد دیگران در همه موارد از او پیروى کنند. همین امر زمینه درگیرى را فراهم مى سازد.
۷- مرحله ترس و خشونت: یکى از مهمترین عوامل تصادم ها و کشمکش هاى سخت و حوادث خطرناک و ناگوار توسل به خشونت است. با این عمل زمام اختیار و کنترل اعصاب از انسان سلب میشود. و چه بسا هر خطایى حتى کلمات کفر آمیزى از او سر مى زند. اما با رفق و مدارا و ترک خشونت مى توان از وقوع نزاع و درگیرى پیشگیرى کرد. رسول خدا(ص) فرمود: «رفق و نرمش با هر چه همراه باشد آن را زینت می‌دهد و از هر چیز جدا شد نازیبایش مى سازد».[۵]
امور فوق عوامل نزاع و درگیری اند که در حقیقت موانع محبت و دوستی نیز هستند.
[۱]. محمد على سادات، اخلاق اسلامی، ص۹۸.
[۲]. غررالحکم، ج ۶، ص ۵۹.
[۳]. اصول کافی، ج ۳، ص ۴۰۹.
[۴]. غررالحکم، ج ۲، ص ۲۹۹.
[۵]. اصول کافی، ج ۳، ص ۱۸۲.
منبع : شهر سوال
