جبروت چه معنایی دارد؟
جبروت , یعنی عظمت , بزرگی و تکبر.(۱)
در اصطلاح جبروت عالم عظمت و جلال اسمای صفات الهی و مرتبهء وحدت را گویند که حقیقت محمدی است و تعلق به مرتبهء صفات دارد و مقابل ناسوت , ولاهوت و ملکوت است .(۲)
شیخ سهروردی می گوید:
عوالم نزد حکما سه باشد: عالم عقون که عالم جبروت است و عالم نفوس که عالم ملکوت است و عالم ملک که عالم اجرام است .(۳) در کشاف اصطلاحات فنون آمده است : ملکوت در اصطلاح شرع عبارت است از: برتر از عرش الهی تا زیر زمین و آن چه از اجسام و معانی و اعراض بین عرش و زمین باشد وجبروت , ما سوی ملکوت رانامند.(۴)
عالَم جَبَروت به عالم عقل بدون تصور اجسام و خصوصیات آن گفته می‌شود. برخی این عالَم را مکانی برای ذات و صفات خداوند دانسته‌اند. عالم جبروت به‌عنوان یکی از عوالم خلق شده، پایین‌تر از عالم لاهوت و بالاتر از عالم ملکوت و ناسوت قرار دارد. این عالم به صورت ذاتی همراه تمامی ذرات عالم قرار داشته و بر آنها احاطه دارد و در بزرگی وسعتش، قابل مقایسه با عالم ملکوت و ناسوت نبوده و مبدأ و سبب پیدایش این دو عالم است. تمام امور به صورت اجمالی در این عالم وجود داشته و عالم ملک و ملکوت مکانی برای ظاهر شدن آنها به صورت تفصیلی است.
برخی از مفسران در تفسیر بعضی از آیات به این عالم اشاره کرده‌اند؛ همانطور که در روایات و ادعیه‌های اسلامی به صورت گسترده از این واژه استفاده شده است.
برای عالم جبروت خصوصیات و ویژگی‌های مختلفی از جمله عدم راهیابی حس، ظهور قیامت کبرا در این عالم، وجود اسماء الهیه و عاری بودن از قوه و استعداد، حرکت و فقدان شکل و صورت، ذکر شده است. انسان با اطاعت و تبعیت کامل از خداوند، می‌تواند این عالم غیبی را درک کرده و در آن سیر کند؛ همانطور که عارفان و سالکان در تلاش هستند تا بدین عالم راه یابند. عالم جبروت در ادبیات و اشعار شاعران بازتاب فراوانی داشته است.
___________________
پـاورقی ۱٫لغت نامه دهخدا, ج ۵ ص ۶۵۸۰
پـاورقی ۲٫همان
پـاورقی ۳٫همان
پـاورقی ۴٫همان
