چرا باید علم منطق را بیاموزیم؟

0 52

 باید دانست؛ انسان ذاتاً موجودی متفکّر است. عنصر اندیشه چنان با سرشت آدمی عجین است که کمتر می‌تواند از آن دوری نماید. کنجکاوی در آغاز و انجام هستی، سعادت و راه‌های دست‌یابی به آن، از جمله خردورزی‌هایی است که همیشه با بشر همراه بوده و هست.[۱] انسان‌ها در جریان تفکّر همواره بر آن‌اند تا با بهره‌گیری از معلومات و اندوخته‌ی قبلی در ذهن، از مجهولات خویش بکاهند و بر میزان آگاهی‌های خود بیفزایند. در این مسیر گاه از عهده حلّ مجهول بر می‌آیند و گاه در نیمه راه باز می‌مانند و موفّق به حلّ آن نمی‌شوند. بشر در جریان تلاش فکری خود برای کشف واقعیت، راه‌های گوناگونی را بر می‌گزیند که برخی درست و برخی نادرست‌اند. اینجاست که، پرسشی اساسی و دغدغه‌ای جدّی در ذهن آدمی شکل می‌گیرد که آیا می‌توان راه‌های درست تفکّر و اندیشه را از راه‌های نادرست تشخیص داد؟ اگر می‌توان، ابزار و راه آن چیست؟ این پرسش موجب شد تا عده‌ای از اندیشوران و در رأس آنها حکیم ارسطو سخت به تکاپو بیفتند و چارچوب‌ها و قالب‌های خاصی برای صیانت و دوری اندیشه بشر از خطا طراحی کنند. از این‌رو، علم منطق پدید آمد و عهده‌دار این چارچوب‌ها و قالب‌ها شد.

به همین جهت، در تعریف علم منطق چنین گفته‌اند: «منطق؛ مجموعه‌ای از قواعد کلی است که کاربرد درست، دقیق و ماهرانه آنها، ذهن را از خطا در اندیشه باز می‌دارد».[2]

بنابراین، راز احتیاج انسان به منطق، «یافتن روشی برای جلوگیری از خطای در اندیشه» است. به دیگر سخن؛ ضرورت فراگیری منطق عبارت است از: «فراگیری روش درست فکر کردن».

گفتنی است که؛

۱. منطق اصل تفکر را به آدمی نمی‌آموزد، بلکه روش درست آن را بیان می‌کند؛ چه این‌که توانایی تفکّر و اندیشه از همان آغاز خلقت حکیمانه‌ی انسان موجود بوده است.

۲. علم منطق؛ یک علم آلی و ابزاری است، لذا باید از مباحث غیر ضروری در این علم خودداری شود.

 

[۱]. ر.ک: نمایه‌های «آزادی فکر در اسلام»، سؤال ۶۶۳۷؛ «پرورش و استقلال عقل و فکر»، سؤال ۲۳۸۰؛ «تعقل در اسلام»، سؤال ۸۴۳۱؛ «تعقل، تفکر و تدبر و تفاوت میان آنها»، سؤال ۲۶۶۶۱.

[۲]. علامه حلّی، حسن بن یوسف،  الاسرار الخفیّه فی العلوم العقلیه، ص ۷ و ۸۶، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، ۱۳۷۹ش؛ حسینی جرجانی، علی بن محمد، التعریفات، مصحح: عمیره، عبدالرحمن، ص ۲۸۷، عالم الکتب، بیروت، چاپ اول، ۱۹۸۷م؛ الساوی، زین الدین، البصائر النصیریه فی علم المنطق، مصحح: رفیق العجم، ص ۲۵، دارالفکر، بیروت، چاپ اول، ۱۹۹۳م؛ مظفر، محمدرضا، المنطق، تعلیقه: فیاضی، غلام رضا، ص ۸، مؤسسه نشر اسلامی، قم، چاپ سوم، ۱۴۲۴ق.

 

منبع : اسلام کوئست

ارسال یک پاسخ

توجه داشته باشید: آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

نظر شما پس از تایید مدیر منتشر خواهد شد.