آیا هر چیز که باعث لذت می شود، حرام است؟

لذت به معنای نبودن رنج و ملایمت یک امر با طبع انسان است. بنابراین نوع آفرینش انسان سبب شده است که از اموری لذت ببرد، و با توجه به این نکته هرگز نمی توانیم بپذیریم خدایی که خالق ماست، ما را به گونه ای آفریده تا از اموری لذت ببریم و سپس همه آن امور را برای ما ممنوع کرده است! بلکه خدای متعال نعمات مختلف خویش را آفریده تا ما از آنها بهره ببریم.

امام صادق (ع) در مناظره با ابوحنیفه می فرمایند:

– شنیده ‏ام که این آیه را: ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعیمِ[تکاثر/۸] در روز قیامت به طور حتم از نعمتهای سوال می‏شوید»چنین تفسیر می‏کنی که: خداوند مردم را در مورد غذاهای لذیذ و آبهای خنک که در فصل تابستان می‏خوردند، مواخذه می‏کند.

– درست است، من این آیه را این طور معنا کرده ‏ام.

– اگر شخصی تو را به خانه‏اش دعوت کند و با غذای لذیذ و آب خنکی از تو پذیرایی کند، وبعد به خاطر این پذیرایی بر تو منت گذارد، درباره چنین کسی چگونه قضاوت می‏کنی؟

– می‏گویم آدم بخیلی است.

– آیا خداوند بخیل است (تا اینکه روز قیامت در مورد غذاهایی که به ما داده، ما را مورد مؤاخذه قرار دهد)؟[بحارالانوار، ج ۱۰، ص ۲۲]

 

اما چند نکته دربار لذتها شایان توجه است:

۱- لذت حقیقی لذت پایدار است.

اگر انسان غذای خوشمزه آغشته به سم را بخورد، قطعا از آن لذت می برد، اما هیچ عاقلی به چنین لذتی دل خوش نمی کند. بنابراین انسان باید در انتخاب لذتها به پایداری آن توجه کند و لذت هایی زودگذر که تبعات پردامنه ای دارد را رها کند و اگر لذتی همراه با گناه باشد، مصادق بارز این گونه لذات است.

 

۲- دنیا عالم محدودیت هاست.

تزاحمات میان طلب های انسان ها، همچنین تزاحمات میان استعدادهای مختلف یک انسان، لازم می کند که در هر امری اعتدال رعایت شود. اگر غرق شدن در یک لذت سبب شود که بسیاری از استعدادهای انسان نابود شود، انسان باید از این امر اجتناب کند. همچنین جایی که لذت بردن یک فرد، به جامعه و سایر افراد ضرر و زیان وارد می کند، باید با تمسک به میانه روی، فضای جامعه را برای زندگی همگان مستعد کرد.

۳- لذت بردن بر هر انسانی لازم است.

نگاه های ناشی از افراط و تفریط هر دو غلط و نشانه جهالت است. انسان باید از لذات بهره مند شود تا بتواند شئون و کارهای مختلف خود را انجام دهد. از همین رو در روایات توصیه شده است که مومن یک بخش از زندگی خود را به لذات حلال مشغول باشد تا نیرو و توان لازم برای انجام سایر بخش های زندگی را داشته باشد.

 

۴- شیطان دشمن انسان و اغواگر اوست.

بعضی از امور حقیقتا لذتی به همراه ندارد و اگر صحیح نگریسته شود، رنج و مرارت است. اما دیدگاههای غلط و توهم آلود، سبب می شود که عده ای آن را امر لذیذ بدانند. در توضیح این نوع رفتار باید به جلوه بخشی شیطان توجه کرد که چگونه امور پلید را در توهم انسان زیبا جلوه داده و سبب گمراهی انسان می شود. به عنوان نمونه شرب مشروبات در حالی که طعم اصلی آن ناپسند و نتیجه آن نیز ناپسند است، برای عده ای جذاب شده در حالی که هیچ عاقلی، بی شعوری را لذت بخش نمی بیند!

 

بنابراین اسلام با لذت مخالف نیست بلکه بستر ساز بهره مندی از لذت های اصیل و پایدار برای انسان است و تنها لذتی از منظر اسلام مذموم است که بسیار گذرا و دارای تبعات سنگین است و لذت دیدن آن به دلیل اغواگری شیطان است.

منبع : شهر سوال