منظور از خراج و مقاسمه که از جمله منابع درآمد حکومت اسلامی چیست؟
منظور از خراج و مقاسمه که از جمله منابع درآمد حکومت اسلامی چیست؟
مالیات
مالیات یک هزینه مالی اجباری یا نوعی خراج است که توسط یک سازمان دولتی به منظور تأمین هزینه‌های مختلف عمومی یا هزینه‌های دولت، به مالیات دهنده (یک شخص حقیقی یا شخص حقوقی) تحمیل می‌شود. عدم موفقیت در پرداخت، فرار یا مقاومت در برابر پرداخت مالیات، می‌تواند طبق قانون مجازات در پی داشته باشد. مالیات‌ها از مالیات‌های مستقیم یا غیرمستقیم تشکیل شده‌اند و ممکن است به صورت پول یا معادل کار آن پرداخت شود. اولین مالیات شناخته شده در حدود سال‌های ۳۰۰۰ تا ۲۸۰۰ قبل از میلاد در مصر باستان اخذ گردید.
بیشتر کشورها برای تأمین مالی نیازهای عمومی، مشترک یا توافق شده ملی و کارکردهای دولت، دارای سیستم مالیاتی هستند. برخی کشورها سیستمی با نرخ ثابت مالیات بردرآمد دارند اما بیشتر کشورها سیستم مالیاتی پلکانی با درآمد دارند. اغلب کشورها بر درآمدهای شخصی و همچنین درآمد شرکت‌ها مالیات وضع میکنند. علاوه بر این موارد معمولاً در اکثر کشورها مالیات بر دارایی، مالیات بر ارث، مالیات بر املاک، مالیات هدیه، مالیات فروش، مالیات بر درآمد یا تعرفه نیز دریافت می‌شود.
از نظر اقتصادی، مالیات ثروت را از خانوارها یا کسب و کارها به دولت منتقل میکند. این کار هم می‌تواند موجب رشد اقتصادی و رفاه اقتصادی و هم کاهش آن شود. در نتیجه، مالیات موضوعی بسیار مورد بحث است.
خراج و مقاسمه
خراج و مقاسمه دو نوع مالیات ارضی است که از طرف دولت اسلامی بر زمینهای «مفتوحه عنوه» (این اصطلاح فقهی است یعنی زمینهائی که با زور شمشیر از دست کفار خارج شده است: این نوع اراضی مال دولت اسلامی است. در تاریخ جنگلهای اسلامی ظاهرا اراضی عراق عجم، مفتوحه عنوه است (قاطعه اللجاج/۱۹،۲۷ ؛ سراج الوهاج/۱۳۳ ؛ شرح لمعه/۱/۲۴۴). یعنی زمینهائی که مسلمانان با جنگ و غلبه توانستهاند آن زمینها را از دست کفار خارج سازند) تعیین میگردد و کسی که روی این زمینها کار میکند موظف است هر سال مبلغی به عنوان مالیات ارضی به دولت اسلامی بپردازد و چون این گونه اراضی از آن تمام مسلمانان است و قابل خرید و فروش نیست، لذا باید منافع آن هم در مصالح عموم صرف شود.
«خراج» و«مقاسمه» با اینکه هر دو مالیات ارضی است، ولی این دو عنوان با هم تفاوت دارند «خراج» عبارتست از مالیات نقدی که از طرف دولت تعیین میگردد، و کسانی که روی آن زمینها کار میکنند موظف هستند هرسال همان مبلغ را به خزانه دولت واریز نمایند. مثلاً برهر جریب زمین مبلغ ده دینار رایج بپردازد ولی «مقاسمه» اینست که خود دولت در محصول زمینهای خراجیه با کشاورزان سهیم و شریک باشد، مثلا: ربع یا ثلث محصولات مال دولت و بقیه آن مال کشاورز باشد.(قاطعه اللجاج/۲۷،۳۴ ؛ کشاف/۱/۴۵۰).
