آیا در قرآن بین مؤمنین و مسلمین تفاوتی وجود داره؟

قرآن می فرماید: "قالت الأعراب آمنا قل لم تؤمنوا و لکن قولوا اسلمنا و لمّا یدخل الایمان فی قلوبکم؛ عرب های بادیه نشین گفتند: ایمان آورده ایم، بگو: شما ایمان نیاورده اید، ولی بگویید اسلام آورده ایم. اما هنوز ایمان وارد قلب شما نشده است".

طبق این آیه شریف تفاوت اسلام و ایمان در این است که اسلام شکل ظاهری قانونی دارد و هر کس شهادتین "أشهد أن لا إله الاّ الله و أشهد أنّ محمداً رسول الله" را بر زبان جاری کند،‌در سلک مسلمانان وارد می شود،‌ و احکام اسلام بر او جاری می گردد، ولی ایمان یک امر واقعی و باطنی است و جیاگاه آن قلب آدمی است، نه زبان و ظاهر او.

اسلام عبارت است از اعتقاد به خدا و معاد و پیامبر اسلام (ص) و آن چه حضرت محمد (ص) به عنوان اعتقاد یا عمل به آن دستور داده است.

ایمان عبارت است از این که انسان علاوه بر اعتقاد به آن چه گفته شد، در برابر اوامر الهی تسلیم محض باشد. به عبارت دیگر: حقیقت ایمان تسلیم در ظاهر و باطن در برابر حق است.(۱) چون تسلیم در برابر حق مراتب دارد، ایمان هم دارای مراتب است، زیرا ممکن است انسان در برابر دستور نماز تسلیم باشد، ولی در برابر دستور خمس تسلیم نباشد و عمل به آن برایش مشکل باشد. حضرت صادق (ع) فرمود: "خداوند ایمان را بر هفت سهم تقسیم کرده: نیکی، صدق، یقین، رضا وفا، حلم و علم (شاید مراد علم به وظایف شرعی باشد). کسی که تمام این هفت سهم را دارد، مؤمن کامل و متعهد است".(۲)

قرآن کریم مؤمنان حقیقی را چنین توصیف کرده و نشانه‏های ایمان را چنین بیان می‏کند: "مؤمنان تنها کسانی هستند که هر وقت نام خدا برده شود، دل‏هایشان (از عظمت خدا و احساس مسئولیت در برابر وظایف الهی) ترسان می‏گردد، و هنگامی که آیات او بر آن‏ها خوانده می‏شود، ایمان‏شان افزون می‏گردد، و تنها بر پروردگارشان توکل دارند. آن‏ها نماز را بر پا می‏دارند، و از آن چه به آن‏ها داده‏ایم، انفاق می‏کنند. مؤمنان حقیقی آن‏ها هستند. برای آنان درجات (فوق‏العاده‏ای) نزد پروردگارشان است و برای آن‏ها آمرزش و روزی بی نقص و عیب است". (۳)

در این آیات پنج صفت برای مؤمنان حقیقی ذکر شده است.

در ابتدای سوره مؤمنون نیز بعد از بیان این که مؤمنان رستگارند، صفات مؤمنان را تا ده آیه بیان کرده است. در آیات دیگر را نیز برخی از صفات مؤمنان را بیان نموده است.

امیرمؤمنان علی (ع) فرمود: "ایمان بنده‏ای کامل نمی‏شود تا به درجه‏ای برسد که آن چه را خدا دوست دارد، دوست بدارد و آن چه را خدا دشمن دارد، دشمن بدارد".(۴)

۱ . تفسیر نمونه، ج ۱۵، ص ۴۱۲، ج ۷۴، ص ۸۶.

۲ . همان، ج ۲۲، ص ۲۹.

۳ . انفال (۸) آیه ۲ تا ۴.

۴ . محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ج ۱، ص ۱۹۷، شماره ۱۳۳۰ (ماده ایمان).

منبع : شهر سوال