چگونه با حضور قلب نماز بخوانیم؟
نماز مظهر پیوند و ارتباط بنده با خدا است , به همین دلیل در بین همه عبادات ارزش ویژه اى دارد و از تمام آن ها برتر و بالاتر است تا جایى که در قیامت محور قبول تمام اعمال و عبادات مى باشد. و حضور قلب در آن نیز بسیار مهم است تا جایی که امام صادق (ع) فرموده اند: دل خود را بنمازت مشغول دار، که از نمازت جز آن مقدار که با حضور قلب بوده و با دل خود بدان پرداختهاى چیز دیگرى مقبول نیست.[۱]
حضور قلب در نماز عواملی دارد که به مهم ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱-اهمیت دادن به نماز. عارف بزرگ میرزا جوا آقا ملکی تبریزی (ره)می‌گوید: "حضور قلب سببش همّت آدمی است، زیرا قلب تابع همّت بوده و اگر همّت نماز باشد، قلبت هم نزد نماز حاضر خواهد بود و اگر همتت در پی چیز دیگری بوده است، قلبت هم غافل از نماز و نزد آن چیز خواهد بود، چون خداوند برای هیچ کس دو قلب قرار نداده است و برای احضار قلب در نماز جز این که همتت را متوجه نماز سازی راه دیگری نیست".[۲]
۲- احساس و درک عظمت و بزرگی خدا. درک عظمت و بزرگی هر کسی بستگی به مقدار شناخت و معرفت به او دارد. هر مقدار این شناخت بیشتر شود، بزرگی و عظمت او بیشتر جلوه گر خواهد شد. اگر کسی به عظمت و بزرگی خدا پی ببرد، طبعاً خضوع و خشوع بیشتری در پرستش و عبادت خواهد داشت.
امیرالمؤمنین(ع) در وصف عارفان و خدا پرستان واقعی فرمود: "عظم الخالق فی أنفسهم فصغر ما دونه فی أعینهم؛[۳] آنان خدا را به عظمت و بزرگی شناخته اند. بنابراین هر چه غیر او است، در نظرشان کوچک جلوه می‌کند".
۳ـ جلوگیری از هرزگی قوه خیال: یکی از بزرگترین عوامل حواس پرتی در نماز، هرزگی و پراکندگی قوه خیال است. اگر قبل از نماز چند دقیقه ای به وسیله ذکر خدا و مناجات و خواندن نمازهای مستحبی و تلاوت قرآن، خود را آماده نماز کنیم، ذهن از حواس پرتی و پراکندگی و از توجه به کثرت، به سوی وحدت منعطف می شود، در نتیجه در نماز فکر انسان به این طرف و آن طرف متوجه نمی شود. کسی که قبل از نماز با دیگری بگو مگو و بحث داشته یا خوشحال یا ناراحت شده، اگر فوراً وارد نماز شود، نمازش تحت تأثیر آن افکار خواهد بود و حضور قلب نخواهد داشت.
۴- توجه به معانی الفاظ نماز و تفکر در افعال نماز مانند رکوع و سجود و این که نمازگزار بداند چه می‌گوید و چه می‌کند.
۵ـ طول دادن و با تأنی خواندن نماز: اگر کسی رکوع و سجود را مقداری طولانی کند و با حال خوشی اذکار و سجود را بگوید، در حضور قلب مؤثر خواهد بود.
۶- ترک گناه یکی از مهم ترین عوامل توفیق در حضور قلب در نماز است. کسی که اهل معصیت وگناه باشد، توفیق بازیابی به درگاه خدا نمی یابد.
۷- بعضی از آداب نماز مانند سر وقت خواندن و مواظبت بر وقت نماز و به حالت کسالت داخل نماز نشدن و … در نماز مؤثر است. مسواک زدن، انگشتر به دست کردن، عطر زدن و …
۸- دوری از غذاهای شبهه ناک و حرام و اموالی که از طریق غیر مشروع به دست می آید در حضور قلب و ایجاد آمادگی درونی برای نماز و سخن گفتن با خدا بسیار موثر است
[۱]. من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص: ۳۰۳.
[۲]. اسرار الصلاه، ص ۳۰۱.
[۳]. نهج البلاغه، خطبه ۱۹۳ صبحی صالح.
منبع : شهر سوال
