آیا در قرآن مساله ای بنام شفاعت وجود دارد لطفا توضیح دهید ؟
ج -) شفاعت از نظر قرآن و روایات امریست حتمی و روشن علامه مجلسی( ره ) درباره شفاعت بیش از صد روایت در جلد هفتم بحار الانوار ذکر کرده است .
*اما آیات شفاعت { من ذالذی یشفع عنده الاباذنه } ( ۱) ترجمه : چه کسی است که شفاعت کند مگر به اذن خداوند.
۲-{ لایملکون الشفاعه الامن اتخذ عند الرحمن عمدا } ( ۲) ترجمه : شفاعت نتوانند مگر افرادیکه با خداوند پیمان بسته اند.
۳- { عباد مکرمون –ولایشفعون الا لمن ارتضی } ترجمه : هرگز آن مقربان درگاه خداوند از هیچکس شفاعت نمی کنند جز اینکه خدا ا زاو راضی باشد. .
۴-{ و کنا نکذب بیوم الدین حتی اتانا الیقین فما تنفعهم شفاعه الشافعین } ما روز جزا را تکذیب می کردیم تا آنکه با مرگ یقین کردیم پس در آن روز شفاعت شفیعشان در حق آنان هیچ پذیرفته نشود .
این گفتگو در روز قیامت میان دوزخیان و اهل بهشت صورت مگیرد : بحث در باره شفاعت مطلب مفصلی استکه باندازه یک کتاب جواب لازم دارد اما در این وقت کم در حد امکان به کنکاش پرداخته میشود .
بدون شک مجازاتهای الهی در این دنیا و چه در قیامت به جنبه انتقامی ندارد , بلکه همه آنها در حقیقت ضامن اجرایی اطاعت از قوانین و در نتیجه پیشرفت و تکامل انسانهاست بنابر این هر چه که این ضامن اجراء را تضعیف کند باید از آن دوری کرد تا مردم جرات و جسارت بر گناه پیدا نکنند . از سوی دیگر نباید راه بازگشت و اصلاح بکلی بر روی گناهکاران بسته شود بلکه باید به آنها امکان داد که خود را اصلاح کنند و بسوی خدا و پاکی و تقوا باز گردند . اما کسانی که پیامدهای شفاعت و مفاهیم صحیح آنرا از هم تفکیک نکرده اند , گاه به کلی منکر مسئله شفاعت شده و آنرا با توصیه و پارتی بازی در برابر سلاطین و حاکمان ظالم برابر میدانند و گاهی مانند و هابیان آیه { لایقبل منها شفاعه}که میگوید در قیامت از کسی شفاعت پذیرفته نمی شود را بدون توجه به آیات دیگر دستاویز قرار داده و به کلی شفاعت را منکر شده اند . وعده ای دیگر اشکالاتی به مسئله شفاعت گرفته اند که ناشی از عدم درک صحیح و شناخت شفاعت از نظر قرآن و روایات است .
مفهوم شفاعت بر محور دگرگونی و بغیر موضع شفاعت شونده دور می زند , یعنی شخص شفاعت شونده موجباتی فراهم میکند که از یک وضع نامطلوب و در خور کیفر برون آمده و به وسیله ارتباط با شفیع خود را در وضع پسندیده ای قرار می دهد که شایسته مستحق بخشندگی گردد و این دید نسبت به شفاعت در واقع یک مکانیزم عالی برای تربیت و وسیله اصلاح افراد و گناهکار است و شفاعت بدین معنا است که بیان گردید .
اما مدارک شفاعت حدود ۳۰ آیه قرآن در ارتباط با شفاعت می توان جستجو کرد , گروه اول آیاتیکه شفاعت را نفی می کند { یوم لا بیع فیه و لاخله و لاشفاعه } ( ۵)
گروه دوم : ٍآیاتیکه شفیع را منحصرا خدا معرفی کرده { مالکم من دونه من ولی و لاشفیع } ( ۶)
ترجمه : غیر از خدا ولی و شفیعی ندارید .
گروه سوم : آیاتیکه شفاعت را مشروط به اذن و فرمان خدا می کند . مثل { من ذالذی یشفع عنده الا باذنه } (۷)
گروه چهارم : آیاتیکه شرایط شفاعت شونده بیان کرده است .مثل : { لایشفعون الا لمن ارتضی } ( ۸)
طبق این آیه شفیعان کسانی هستند که به مقام { ارتضاء } رسیده یعنی : پذیرفته شدن در پیشگاه خداوند رسیده اند . از آیات مذکور بخوبی می فهمیم که مسئله شفاعت از نظر منطق اسلام یک موضوع بی قید و شرطی نیست : بلکه قید و شرایطی برای شفاعت کننده و شفاعت شونده و از نظر جرم که در باره آن شفاعت می شود دارد مثلا گناهی مثل ظلم و ستم بطور کلی از دائره شفاعت خارج است و قرآن می گوید , به ظالمان { شفیع و مطاعی } ندارند . در مورد آمرزش گناهان در سایر شفاعت در سوره نساء می خوانیم { و لو انهم اذ ظلموا انفسهم } (۹) در این آیه توبه و استغفار مجرمان مقدمه ای برای شفاعت پیامبران شمرده شده است .
اما احادیث مربوط به شفاعت : روایاتی ائمه معصومین علیهم السلام بما رسیده که مکمل آیات فوق خواهد بود .
۱-علی علیه السلام فرمودند از پیامبر اسلام ( ص ) شنیدم که میفرمودند ‹ شفاعتی لاهل الکبائر من امتی › شفاعت من برای مرتکبین گناهان کبیره است ( ۱۰) سئوال شد ه چگونه برای گناهان کبیره شفاعت ممکن است ؟ جواب شنیدم که فرمودند , هر فرد مسلمانی که مرتکب گناهی می شود طبعا پشیمان خواهد شد و پیامبر فرمودند پشیمانی از گناه توبه است و کسیکه پشیمان نشود مؤمن واقعی نیست و شفاعت برای او نخواهد بود , و عمل او ظلم است و خداوند می فرماید , ظالمان دوست و شفاعت کننده ای ندارند .
۲- از امام صاد ق علیه السلام روایت شده { اذا کان یوم القیامه بعث الله العالم والعابد } ( ۱۱)
ترجمه : در روز قیامت خداوند عالم و عابد را محشور میکند به عابد می فرماید تو بسوی بهشت برو , به عالم می گوید’ مردمی را که تربیت کردی شفاعت کن . در پایان متذکر می شویم که اعتقاد به شفاعت یک مطلب قرار دادی و پارتی بازی نیست , بلکه یک مکتب تربیتی است و تجسمی است از تربیت در این جهان. و نباید گناه کرد بامید آنکه شفاعت می شویم برای تحقیق بیشتر به کتابهای مربوطه و تفسیر المیزان و تفسیر نمونه جلد اول مراجعه فرمائید موفق باشید منتظر دیگر سؤالات شما هستیم – خدا نگهدار .
منابع:
۱-سوره مبارکه بقره , آیه ۲۲۵
۲-سوره مبارکه مریم ,آیه ۸۷
۳-سوره مبارکه انبیاء , آیه ۲۸-
۴- سوره مبارکه مدثر آیات , ۴۸-۴۶-
۵-سوره مبارکه بقره آیات , ۲۵۴-
۶-سوره مبارکه سجده آیه , ۴
۷-سوره مبارکه بقره آیه , ۲۵۵
۸-سوره مبارکه انبیاء آیه, ۲۸
۹-سوره مبارکه نساء آیه ۶۴
۱۰-تفسیر برهان جلد ۳ , ص ۵۷
۱۱-بحار الانوار جلد ۳
۱۲- شفاعت در قرآن و حدیث , رضا استادی
۱۳-تاثیر شفاعت در تربیت انسان از دیدگاه قرآن و حدیث , حسین محمدی
۱۴-شفاعت : احمد مطهری , علامرضا کاردان
۱۵-آرام بخش دل داغدیدگان , ترجمه مسکن الفؤاد شهید ثانی : حسین جناتی
۱۶-الشفاعه فی الکتاب و السنه ( عربی ) جعفر سبحانی
۱۷-الالهیات , ( عربی ) جعفر سبحانی