در مقابل انسانهای بد دهن چه باید کرد؟

فرو بردن خشم یکی از فضائل اخلاقی است که محدود به زمان یا مکان یا فرد خاصی نیست و در همه شرایط به عنوان یک فضیلت به حساب می‏آید. قرآن مجید یکی از اوصاف پرهیزکاران را "وَالْکَظِمِینَ الْغَیْظَ" می‏داند و این صفت را مقید به قید و وصفی نکرده است،[۱] یعنی در هر حال این صفت، پسندیده و قابل تحسین است.
این تصور باطلی است کسی فکر کند با خشمگین شدن می‏تواند فردی را تنبیه و مجازات کند و یا خود را تخلیه نماید.

امام علی‏ علیه‏ السلام شنیدند که مردی به قنبر دشنام می‏گوید و قنبر برای جواب او خود را آماده کرده است. حضرت فرمود: "قنبر آرام باش! دشنام گویی را با خواری و بی اعتنایی واگذار که با این کار خدا را خشنود و شیطان را خشمگین می‏سازی و دشمنت را کیفر می‏دهی" سپس قسم یاد کرد که هرگز شخص با ایمان، پروردگار خود را از چیزی مانند حلم راضی نساخته و شیطان را از عملی مثل سکوت، خشمگین نکرده و احمق را همانند خاموشی مجازات ننموده است. البته حق دفاع برای همه کس محفوظ است.[۲]

اسلام ظلم پذیری و تسلیم در برابر زورگویی را نمی‏ پذیرد، ولی دفاع منحصر در خشمگین شدن نیست. با حفظ آرامش و فرو بردن خشم نیز می‏توان از خویش دفاع کرد. در محکمه دادگاه معمولاً از موکل خود با استدلال و برهان و اقامه دلیل دفاع می‏کنند، بدون آن که پرخاش نمایند. بنابراین برای پیشگیری از زورگویی یا جسارت بیش‏تر می‏توان از راه‏های قانونی استفاده کرد، اما انتقام جویی و ارضای خشم کم با کرامت نفس و شأن انسانی منافات دارد، روش انحرافی است که اسلام آن را تجویز نکرده است. امام علی‏ علیه‏ السلام می‏فرماید: «لا تفضحوا انفسکم تشفعوا غیظکم؛ برای آن که غضب خویش را شفا بخشید، خود را رسوا نکنید».[۳]
در یک مورد خشم پسندیده است و آن خشمی است که برای خدا باشد. امام علی‏ علیه ‏السلام یکی از امتیازات برتر ابوذر غفاری را خشم برای خدا می‏داند و خطاب به او می‏فرماید: "تو برای خداوند خشمگین شدی، پس تنها تکیه گاه و امید خویش را خدایی قرار ده که برایش به خشم آمدی".[۴] هم چنین حضرت خشم آنان را که دربرابر فاسقان و گناه‏کاران به خشم آمدند و وظیفه نهی از منکر را فراموش نکردند و در برابر شبهات بی‏دینان ساکت ننشستند، می‏ ستاید و کار آنان را بزرگ می‏شمرد[۵] و می‏فرماید: "کسی که فاسقان را دشمن دارد و برای‏ خداوند در غضب شود، خدا نیز در حمایت از او به خشم می‏آید و در روز قیامت خشنودش می‏کند".[۶]

[۱]. آل عمران (۳)، آیه ۱۳۴.
[۲]. سفینهالبحار، ج ۱، ماده حلم، ص ۳۰۰.
[۳]. غررالحکم، ج ۶، ص ۲۷۷.
[۴]. نهج البلاغه، خطبه ۱۳۰.
[۵]. همان، نامه ۳۸.
[۶]. همان، نامه ۳۱.

منبع : شهر سوال