غیبت چیست؟

غیبت آن است که عیب پنهانی کسی را پشت سر او بگویند.[۱] اگر صفت ناروا در شخصی باشد یا کاری انجام داده باشد که گناه است و دیگران از آن بی اطلاع اند و دوست ندارد کسی آن را برای دیگران بازگو کند، بازگو کردن آن پشت سر او برای دیگران غیبت است.[۲] که غیبت هم برای گوینده و هم برای شنونده حرام است.[۳]

در این جا برای روشن تر شدن مصادیق غیبت به نقل بعضی از استفتاها می پردازیم:

سؤال: آیا انتقاد از مسئولین کشور و شهر، غیبت محسوب می شود؟
جواب: چنانچه هدف کوچک کردن آنها باشد، حرام است.[۴]

سؤال: آیا در مسائل سیاسی و اجتماعی غیبت جایز است؟ ملاک و میزان چیست؟
جواب: اگر عنوان غیبت داشته باشد، جایز نیست.[۵]

سؤال: آیا غیبت کردن از یک نفر یا دو نفر نامشخص، حرام است؟
جواب: مانع ندارد.[۶]

سؤال: اگر شخصی قدش کوتاه است و پشت سرش بگویند که قدش کوتاه است، آیا غیبت محسوب می شود؟
جواب: نسبت به صفات ظاهره که همه از آن آگاهی دارند، اگر قصد هتک و تحقیر نداشته باشد، اشکال ندارد.[۷]

سؤال: آیا غیبت بچه نابالغ ممیز یا غیر ممیز جایز است؟
جواب: در بچه ممیز جایز نیست.[۸]

سؤال: آیا شوهر می تواند در مقابل دیگران عیوب زنش را بگوید و او را تحقیر کند، اگر چه به شوخی باشد؟
جواب: غیبت کردن مؤمن و نیز تحقیر مؤمن و کاری که موجب اذیت او می شود، جایز نیست.[۹]

سؤال: آیا گفتگو درباره رسوم، آداب، گفتار، کردار، طرز لباس پوشیدن، شکل ظاهری، ادا در آوردن روستاییها، شهریها و قبائل گوناگون ایران، غیبت محسوب می شود؟
جواب: اگر به قصد عیب جویی و مسخره کردن نباشد، اشکال ندارد.

سؤال: آیا بررسی کارهای مسئولی از مسئولان نظام جمهوری اسلامی در غیاب او از نظر شرع مقدس، غیبت محسوب می شود؟
جواب: بررسی مسائل اجتماعی و انتقادهای سازنده و مثبت، غیبت محسوب نمی شود.[۱۰]

سؤال: در بین بعضی از مردم مرسوم است که وقتی می خواهند نشانی شخصی را بدهند، مثلاً می گویند: «همان که قدش کوتاه است» یا «شکمش بزرگ است» و مانند این تعبیرات، اگر آن فرد را بشناسیم و بدانیم که با این حرفها ناراحت می شود، آیا غیبت محسوب می شود؟
جواب: در صورتی که این صفات در عرف، جنبه مذمت داشته باشد، جایز نیست.[۱۱]

سؤال: آیا غیبت کردن از مسئول اداره و یا کارمندی که خلاف مرتکب شده، جایز است؟
جواب: اگر به قصد نهی از منکر باشد و اثر داشته باشد، لازم است.[۱۲]

[۱]. استفتائات مکارم، ج ۱، ص ۱۵۳، س ۵۵۲ـ۵۵۴.
[۲]. استفتائات امام، ج ۲، ص ۶۱۸، س ۹.
[۳]. همان.
[۴]. جامع المسائل فاضل، ج ۱، ص ۲۵۲، س ۹۸۰.
[۵]. همان، س ۹۸۱.
[۶]. استفتائات امام، ج ۲، ص ۶۱۹.
[۷]. همان، س ۱۱.
[۸]. همان، س ۱۴.
[۹]. احکام روابط زن و شوهر، ص ۵۷.
[۱۰]. همان، س ۵۵۷.
[۱۱]. استفتائات جدید مکارم، ج ۱، ص ۱۵۴، س ۵۵۶.
[۱۲]. همان، س ۵۵۵.

منبع: شهر سوال