چرا اگر نماز قبول نشود سایر اعمال هم قبول نیست؟
سوال: با سلام با توجه به آیات قرآن انسان جزای حتی کوچکترین اعمال خود را در آخرت می بیند اما از طرف دیگر در احادیث امده که اگر نماز انسان قبول نشود سایر اعمال نیک انسان نیز پذیرفته نمیشود لطفا این اختلاف را توضیح دهید با تشکر
پاسخ
قبل از پاسخ به سوال روایاتی را که به این نکته اشاره دارند مرور می کنیم
از پیامبر(ص) نقل شده است :
مَنْ صَلَّى الْفَرِیضَهَ لِغَیْرِ وَقْتِهَا رُفِعَتْ لَهُ سَوْدَاءَ مُظْلِمَهً تَقُولُ لَهُ ضَیَّعَکَ اللَّهُ کَمَا ضَیَّعْتَنِی وَ أَوَّلُ مَا یُسْأَلُ الْعَبْدُ إِذَا وَقَفَ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْ صَلَوَاتِهِ فَإِنْ زَکَتْ صَلَاتُهُ زَکَا سَائِرُ عَمَلِهِ وَ إِنْ لَمْ تَزْکُ صَلَاتُهُ لَمْ یَزْکُ عَمَلُه….
کسی که نماز را در وقت خود نخواند نماز او مانند نقطه سیاهی بالا می رود و خطاب به نماز گزار می گوید مرا تضییع کردی خداوند تو را تضییع کند و اولین چیزی که از بنده خدا در پیشگاه خداوند سوال می شود از نمازهایش است اگر نماز او نماز پاک و صالحی بود و از هر گونه نا خالصی و کم و کاستی به دور بود سایر اعمالش هم چنین خواهد بود و اگر نمازش نماز پاک و صالح و خالصی نبود در این صورت سایر اعمالش نیز صالح و پاک به حساب نخواهد آمد. (کافی ج ۳ ص ۲۶۸)
همچنین در وسائل الشیعه آمده است:
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ کُلُّ سَهْوٍ فِی الصَّلَاهِ یُطْرَحُ مِنْهَا غَیْرَ أَنَّ اللَّهَ یُتِمُّ بِالنَّوَافِلِ إِنَّ أَوَّلَ مَا یُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلَاهُ فَإِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ مَا سِوَاهَا إِنَّ الصَّلَاهَ إِذَا ارْتَفَعَتْ فِی أَوَّلِ وَقْتِهَا رَجَعَتْ إِلَى صَاحِبِهَا وَ هِیَ بَیْضَاءُ مُشْرِقَهٌ تَقُولُ حَفِظْتَنِی حَفِظَکَ اللَّهُ وَ إِذَا ارْتَفَعَتْ فِی غَیْرِ وَقْتِهَا بِغَیْرِ حُدُودِهَا رَجَعَتْ إِلَى صَاحِبِهَا وَ هِیَ سَوْدَاءُ مُظْلِمَهٌ تَقُولُ ضَیَّعْتَنِی ضَیَّعَکَ اللَّهُ. (وسائل ج ۴ ص ۱۰۸).
هر سهوی در نماز، باعث کاسته شدن از نماز می شود غیر از این که خداوند نماز را با نوافل تکمیل می کند و اولین چیزی که از انسان در قیامت محاسبه می شود نماز اوست اگر قبول شود بقیه اعمالش نیز قبول خواهد شد. نماز وقتی در اول وقت خود خوانده شود به صاحبش بر می گردد د رحالی که سفید و درخشان است و به نماز گزار می گوید خدا حفظت کند که مرا حفظ کردی و زمانی که در غیر وقت خود خوانده شود به صاحبش بر می گردد در حالی که سیاه و تاریک است و می گوید خداوند تو را تضییع کند که مرا تضییع کردی.
بر اساس این دو روایت، نماز جایگاه مهمی در بین سایر احکام و اعمالی دارد که لازم است یک مسلمان آنها را انجام دهد. و به خاطر همین اهمیت، جزو اولین مواردی است که مورد محاسبه قرار می گیرد. البته این زمانی است که عقاید انسان صحیح باشد و گرنه وقتی عقاید صحیح نباشد نوبت به سوال از اعمال وی نخواهد رسید برای همین در روایتی دیگر با وجود این که نماز ستون دین شمرده شده است ولی ولایت را مهمتر از نماز و روزه و زکات و حج دانسته اند و فرموده اند:
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَهِ أَشْیَاءَ عَلَى الصَّلَاهِ وَ الزَّکَاهِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَایَهِ قَالَ زُرَارَهُ فَقُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ مِنْ ذَلِکَ أَفْضَلُ فَقَالَ الْوَلَایَهُ أَفْضَلُ لِأَنَّهَا مِفْتَاحُهُنَّ وَ الْوَالِی هُوَ الدَّلِیلُ عَلَیْهِنَّ قُلْتُ ثُمَّ الَّذِی یَلِی ذَلِکَ فِی الْفَضْلِ فَقَالَ الصَّلَاهُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ الصَّلَاهُ عَمُودُ دِینِکُم… {الکافی ج : ۲ ص : ۱۹}
امام باقر علیه السلام می فرماید: اسلام بر پنج چیز استوار است نماز ,زکات , حج , روزه , و ولایت. زراره به امام می گوید کدام از اینها برترند فرمود ولایت برتر است چون ولایت کلید اینهاست و والی راهنمای به اینها.
زراره می گوید گفتم بعد از ولایت کدام برتر است فرمود: نماز چرا که پیامبر اکرم ص فرمود نماز ستون دین شماست … .
پس این که گفته می شود نماز اولین چیزی است که در قیامت در مورد آن از بنده سوال می شود، زمانی است که اعتقادات شخص درست باشد. یا شاید این گونه بتوانیم بگوییم که شرط قبولی نماز، درست بودن اعتقادات فرد است و نماز کسی که اعتقاداتش درست نباشد اصلا قابل قبول نیست.
اما این که چرا نماز شاخص و معیار قبولی است و اگر قبول نباشد دیگر اعمال وی هم قبول نمی شود به خاطر این است که نماز عبادتی است که تمامی اعتقادات انسان در آن ظهور و بروز پیدا می کند و کسی که عقایدش درست نباشد نمازش را نمی تواند درست و کامل انجام دهد چه از حیث مقید بودنش به اول وقت خواندن آن و اهمیت دادن به آن و چه از حیث داشتن حال توجه در آن و چه از حیث خالص و بی ریا بودن آن.
پس وقتی کسی نماز را همواره در اول وقت و با حال توجه و اخلاص خواند معلوم می شود که عقیده و معرفت وی نسبت به خداوند متعال درست و صحیح بوده و برای همین عظمت خداوند چنان در دل وی جای گرفته که وقتی زمان نماز فرا می رسد هر چیزی جز خدا را کنار می گذارد و به نماز می پردازد و آن را در اول وقت انجام می دهد و همچنین در حال نماز هم هیچ چیزی در حد و اندازه ای نیست که توجه وی را نسبت به خداوند متعال، از بین ببرد برای همین نماز را با حال توجه می خواند و چون جز خدا هیچ کسی را صاحب اثر نمی داند و عزت حقیقی را از آن خدا می داند برای همین نماز را جز برای خدا به جای نمی آورد و هیچ وقت دچار ریا نمی شود. اما اعمال دیگر چنین قابلیتی ندارند که بتوانند به صورت کامل نمایانگر عقیده و معرفت انسان نسبت به خداوند باشند. برای همین نماز معیار قبولی دیگر اعمال قرار گرفته است. و اگر نماز کسی مورد قبول واقع شد معلوم می شود که این شخص در حدی از معرفت و عقیده نسبت به خداوند قرار داشته که اعمالش را خالص و تنها برای خدا انجام داده باشد. برای همین دیگر اعمال وی هم مقبول می شود ولی اگر کسی نتوانسته باشد در طول عمر خود نماز مقبول و با توجه و اخلاصی به جای آورده باشد معلوم می شود که وی به آن حدی از معرفت خدا نرسیده که توانسته باشد عملی را خالص و تنها برای خدا انجام دهد و می دانیم که شرط قبولی هر عملی هم خالص بودن آن است و الا اگر عمل خالص نباشد خداوند خودش فرموده که من شریک خوبی هستم اگر کسی در عمل خود غیر از من کسی را شریک قرار دهد من سهم خودم را هم به آن شریک می بخشم.
پس اینکه تمام اعمال انسان محاسبه می شوند درست است اما محاسبه این اعمال بر اساس میزان خلوص آن هاست اگر خالص باشند مقبول و گرنه مورد قبول نخواهند بود.
منبع: حوزه نت
