آیا در دوران غیبت امکان ملاقات با امام زمان (عج) وجود دارد؟
در عصر غیبت کبرى کسانى بسیار با امام(ع) دیدار کردهاند که برخى از آنان از علماى بزرگ شیعه و معتمد بودهاند. علّامه مجلسى نام و حکایت برخى از آنان را آورده است.[۱] و محدّث نورى در کتاب النجم الثاقب صد حکایت از این کسان نقل کرده است. بسیارى از علماى گذشته و معاصر شیعه در این باره کتابهایى مستقل نوشتهاند.
گروهى از علماى بزرگ شیعه همانند سید مرتضى، شیخ طوسى و سید بن طاووس بر این باورند که مى توان در غیبت کبرى به دیدار امام زمان(ع) نایل گشت و این را یکى از فواید وجود امام زمان(ع) در زمان غیبت دانسته اند. برخى مسئلهاى طرح کرده اند که وقتى امام معصوم(ع) غایب است، بود و نبود ایشان چه بهره اى براى شیعیان دارد. سیّد مرتضى در پاسخ بر آن است که یکى از بهره ها، امکان ملاقات با آن امام همام(ع) است. بنابر نظر او، دلیلى بر ردّ امکان ملاقات در دست نیست. شیخ طوسى معتقد است که دلیلى در میان نیست که امام (ع) بر همه دوستداران خویش پنهان است و جایز است که ایشان بر بیشتر آنان ظاهر گردد. اگر امام(ع) بر کسى ظاهر نمى گردد، به دلیل کوتاهى هاى خود او است.[۲]
در توقیع امام زمان(ع) خطاب به آخرین نایب خاص، على بن محمد سمرى، آمده است که امام(ع) او را از پایان عمرش باخبر مى سازد و از آغاز غیبت کبرى آگاه مى کند و بدو فرمان مى دهد که کسى را پس از خود به نیابت برنگزیند و در پایان مى فرماید: هر کس پیش از خروج سفیانى و صیحه آسمانى(علائم ظهور) مدّعى دیدار با من شود، کذّاب است. بسیارى از علماى شیعه این توقیع را در کتب روایى خویش آورده اند.[۳]برخى با استناد به این توقیع و نیز شواهد دیگر، بر آن رفته اند که دیدار با امام(ع) در عصر غیبت، ممکن نیست و اگر براى کسى پیش آید، از آن پرده بر نمى دارد و سخن نمى گوید. در برابر، برخى دیگر در سند این توقیع خدشه وارد کرده و آن را ضعیف و مرسل دانسته اند.[۴] امّا حقیقت این است که توقیع یاد شده را نمى توان مرسل دانست؛ اما با بررسى شرح حال راویان توقیع روشن مى شود که توقیع، مرسل یا ضعیف و غیر قابل اعتماد نیست.[۵]
برخى دیگر از محقّقین تفسیرهایى از توقیع به دست داده اند که از این گذر، ناسازگارى آن با ملاقات امام(ع) در عصر غیبت از میان رفته است؛ مثلا گفته اند: هر کس ادّعاى دیدار امام را به عنوان نایب خاص سر دهد، دروغگو است. در حقیقت، کلام امام(ع) در توقیع مبارک تأکیدى بر پایان دوره غیبت صغرى و نیابت خاصّ است و تصریح امام(ع) در آغاز توقیع بدین موضوع، گواه بر درستى این تفسیر است.[۶]
همچنین دیدار امام در ادعیه و زیارات درخواست شده است مثلا در دعاى عهد از امام صادق(ع) آمده است: «اللَّهُمَّ ارِنِى الطَّلْعَهَ الرَّشِیدَه والْغُرّهَ الحَمیدَهَ واکْحُلْ ناظِرى بَنْظَرهٍ مِنّى الَیْهِ.»[۷] مقصود این دعاها تنها درخواست دیدار آن حضرت در عصر ظهور نیست و ایام غیبت آن حضرت را نیز در بر مىگیرد. حتّى یکى از وظایف منتظران راستین شوق و دعا براى دیدار امام(ع) است.[۸]
* برگرفته از کتاب فرهنگ شیعه، پژوهشگده تحقیقات اسلامی، ص ۴۲۶ به بعد.
[۱]. بحارالانوار، ۵۲/ ۷۷- ۱.
[۲]. الغیبه، شیخ طوسى/ ۶۸؛ چشم به راه مهدى، ۷۳ و ۷۴.
[۳]. کمال الدّین، ۲- ۱/ ۵۱۶؛ الغیبه، شیخ طوسى/ ۲۴۳؛ کشف الغّمه، ۳/ ۳۲۰.
[۴]. بحارالانوار، ۵۳/ ۳۱۸.
[۵]. مکیال المکارم، ۲/ ۳۵۸؛ چشم به راه مهدى، ۵۸- ۵۱.
[۶]. مکیال المکارم، ۲/ ۳۶۰ و ۳۶۱؛ بحارالانوار، ۵۲/ ۱۵۱.
[۷]. مفاتیح الجنان، ۸۴۲.
[۸]. مکیال المکارم، ۲/ ۳۷۴.
منبع : شهر سوال
