آیا پیامبر (ص) با کسی مشورت میفرمودند ؟

: ۱. بنا به دستور قرآن :….وَ شاوِرْهُمْ فى الاَمْرِ ….(آل عمران/۱۵۹)… و در کارها، با آنها مشورت کن !….
پیامبر(ص)در مواردی بسیاری با مسلمانان مشورت می کردند.امام رضا(علیه السلام) : إنّ رَسولَ الله کان یَستشیر أصحابه ثمّ یعزم على ما یرید؛(شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۴۲۸؛ محمدباقر مجلسى، بحارالأنوار، ج ۷۵، ص ۱۰۱.)

رسول‏ خدا با یارانش درباره قضایا مشورت مى ‏فرمود و آن ‏گاه تصمیم‏ نهایى را مى ‏گرفت.

نمونه‏ هاى برجسته مشورت پیامبر با اصحاب عبارتند از :

در جنگ بدر پیامبر در اصل جنگ، تعیین موضع نبرد و موضوع اسیران، با یاران خود مشورت کرد. )ابن هشام، السیره النبویه، ج ۲، ص ۲۵۳ (با تلخیص)؛ الطبقات الکبرى، ج ۲، ص ۱۴؛ تاریخ طبرى، ج ۲، ص‏435-434(

در جنگ احد نیز، رسول اکرم با اصحاب خود به رایزنى پرداخت و در خصوص شیوه مقابله با دشمن به گفت‏ وگو نشست. فرمود: أَشیروا عَلَىَّ (دیدگاه ‏هاى مشورتى خود را براى من بازگویید.)
(واقدى، المغازى، ج ۱، ص ۲۰۹ – ۲۱۱؛ ابن‏ هشام، السیرهالنبویه، ج ۳، ص ۷.)

در جنگ احزاب قبل از آغاز جنگ با مردم مشورت فرمود که سلمان پیشنهاد داد که اطراف شهر را خندقی بکنند و در خندق از شهر دفاع نمایند پیامبر اکرم این رأی را پسندید و …(تاریخ طبری، چاپ دوم، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۸، ج ۲، ص ۹۱ و ابن هشام سیره النبویه، چاپ ششم، بیروت دارالکتب العربی، ۱۴۱۸ ، ج ۳، ص ۱۷۵. )

همچنین در پیکارهاى بنى ‏قریظه و بنى‏ نضیر که از یهود مدینه بودند ، روز حدیبیه و در فتح مکه، زمانى که شنید ابو سفیان مى ‏آید و در غزوه طایف، پس از محاصره آنها و در غزوه تبوک، با اصحاب خود مشورت کرد.(مصطفى دلشاد تهرانى، سیره نبوى، دفتر دوم، ص ۲۵۵.)

۲.مشورت پیامبر با یاران تنها به مسایل جنگ منحصر نبوده، بلکه در سایر امور مثل قضایاى خانوادگى و اجتماعى و نیز تعیین افراد اعزامى براى اداره مناطق و مأموریت ‏هاى دیگر نیز بوده است.(مصطفى دلشاد تهرانى، سیره نبوى، دفتر دوم، ص ۲۵۶.)

۳. پیامبر ، علاوه بر آن که خود اهل مشورت بود، دیگران را نیز توصیه مى ‏فرمود که به سیره او تأسّى جسته و تنها به رأى و نظر خویش اعتماد نکنند ؛ هنگامى که امام على(علیه السلام) را به یمن اعزام نمود فرمود: یا عَلیُّ… و لا نَدَمَ مَن اِسْتَشارَ(شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۱۶.) (پشیمان نشد آن کس که مشورت کرد).

۴. قلمرو مشورت پیامبر ، امور و مسایلى است که اوامر و نواهى صریح خدا و رسول بدان تعلق نگرفته باشد، اما در آن‏ جا که حکم و قضاى الهى و یا مشیت نبوى صادر گردیده است، جایى براى اظهار نظر مؤمنان نیست. خداى تعالى فرمود:وَما کانَ لِمُؤْمِنٍ وَلا مُؤْمِنَهٍ إِذا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْراً أَنْ یَکُونَ لَهُمُ الخِیَرَهُ مِنْ أَمْرِهِمْ….(احزاب / ۳۶.)هیچ مرد و زن با ایمانی حق ندارد هنگامی که خدا و پیامبرش امری را لازم بدانند اختیاری از خود (در برابر فرمان خدا) داشته باشد.

منبع : پرسمان قرآن