نقد رابطه نزدیک نَسَبی حضرت ابوالفضل العباس (ع) و شمر
نقد رابطه نزدیک نَسَبی حضرت ابوالفضل العباس (ع) و شمر
از آن‌جا که عبارتی از شمر بن ذی الجوشن در کتاب‌های تاریخ نقل شده که وی در روز عاشورا خطاب به حضرت ابوالفضل العباس (علیه السّلام) و برادرانش گفت:
«خواهرزاده‌های» ما کجایند؟
و بالعکس حضرت ابوالفضل (علیه السّلام) نیز وی را با تعبیر کنایی و طعن‌آمیز «دایی» خطاب فرمود
همواره این پرسش مطرح می‌گردد که «آیا شمر دایی حضرت عباس (علیه السّلام) بوده است؟
«شمر بن ذی الجوشن به میانه‌ی میدان آمد و در برابر سپاه امام حسین (علیه السّلام) ایستاد و گفت: خواهرزاده‌های ما کجایند؟
در این هنگام حضرت عباس (علیه السّلام) و دو برادرش جعفر و عثمان (علیهما السّلام) از خیمه‌ها خارج شده و گفتند: چه شده و چه می‌خواهی؟
شمر گفت: «شما خواهرزاده‌های من در امان هستید!» آنان گفتند: «خداوند خودت و امان نامه‌ات را لعنت کند.
اگر تو دایی ما بودی ما را امان نمی‌دادی، در حالی که فرزند پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در امان نیست.»[۱]
پاسخ:
رابطه ی نسبی دور
با اشاره به نسب شمر و نسب حضرت امّ‌البنین، مادر حضرت اباالفضل (علیه السّلام) که در کتاب‌های رجال و انساب آمده، پاسخ به خوبی روشن می‌شود
چرا که حضرت امّ‌البنین یا همان فاطمه کلابیه، نسبش عبارت است از: «امّ البنین بنت جزام بن خالد بن ربیعه بن الوحید، من بنی کلاب.»[۲]
در حالی که نسب شمر بن ذی الجوشن چنین است: «شمر بن ذی الجوشن الضّبابّی بن الأعور بن عمر بن معاویه و هو الضّباب بن کلاب.»[۳]
پس هر دو نفر، پیش از پنج پشت، یعنی در شخصی به نام «کلاب» به یکدیگر می‌رسند که به معنای هم قبیله بودن آنهاست و نه برادر و خواهر بودن حضرت امّ‌البنین (علیها السّلام) با شمر ملعون.
همچنین همان‌گونه که اشاره شد تعبیر «دایی» از سوی حضرت ابوالفضل (علیه السّلام) و برادران بزرگوارش از روی طعن و کنایه به شمر بوده است
ضمن این که در عرب رسم بود اگر کسی از ایشان با دختری از طایفه دیگری ازدواج می‌کرد، حتی اگر چند نسل هم می‌گذشت فرزندان او را با انتساباتی این‌گونه خطاب می‌کردند.
در واقع با بررسی خصلت‌های عرب درمی‌یابیم که شمر چون دید که عمرسعد آماده‌ی جنگ است
موضوع امان‌نامه را به عنوان حربه‌ای تاکتیکی با هدف ایجاد جنگ روانی در برابر یاران باوفای امام حسین (علیه السّلام) مطرح کرد
و به خاطر هم قبیله بودن از عنوان «خواهرزاده» استفاده کرد.
پی‌نوشت:
[۱]. تاریخ طبری، طبری، دار الکتب العلمیه، بیروت، ج ۳، ص ۳۱۴.
[۲]. جمهره أنساب العرب لابن الکلبی، هشام بن محمد بن السائب الکلبی، دار النشر، ج ۱، ص ۴.
[۳]. الطبقات الکبری، محمد بن سعد بن منیع البصری الزهری، دار صادر، بیروت، ج ۶، ص ۴۶.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب
