مکان مادی بهشت و جهنم کجاست؟

در قرآن کریم خداوند مکررا به وجود بهشت و جهنم اشاره کرده . اما مشخص نیست این بهشت و جهنم کجاست . سوالم اینه که بهشت و جهنم از نظر فیزیکی کجاست؟

به نام خدا
با سلام خدمت شما پرسشگر گرامی
این بحث در حالی که جنبه کلامی و عقیدتی دارد، بحث تفسیری و قرآنی نیز هست، یعنی به این مسأله، هم از دریچه دلائل عقلی می توان نگریست و هم از دریچه تفسیری.که ما در این جا پاسخ این پرسش را از جنبه قرآنی و تفسیری ارائه می کنیم .
سئوال از جایگاه بهشت و دوزخ در صورتی صحیح است که آن در جزئی از این جهان باشد به گونه ای که بتوان میان آن دو و این جهان نسبتی برقرار کرد در این صورت جا دارد سئوال کنیم بهشت و دوزخ در کجای این جهان جای گرفته اند و اما اگر بهشت و دوزخ را جهان مستقل و منفک از این آسمان و زمین بدانیم پرسش از جایگاه آن کاملا غیر صحیح است.
البته این سخن نه به این معنی است که بهشت و دوزخ وجود مثالی و خیالی دارند تا سؤال از جایگاه از آنها ساقط باشد، بلکه ما در عین تصدیق به «معاد عنصری» و به اصطلاح امروز «معاد مادی» ، دو جهان مستقل فرض می کنیم که هر کدام برای خود احکام و قوانین و اوضاع و نسبتهائی دارند و هرگز یکی در دل دیگری نیست.
اما با توجه به برخی از آیات می توان گفت بهشت موجود در دل آسمانها و زمین نیست زیرا در برخی از آنها وسعت و گنجایش بهشت به مقدار گنجایش آسمانها و زمین معرفی شده است آنجا که می فرماید: «و سارعوا إلی مغفره من ربکم و جنه عرضها السموات و الارض اعدت للمتقین» (1) .
به سوی آمرزش خدا و بهشتی که پهنا و فراخی آن به اندازه وسعت آسمانها و زمین است سبقت بگیرید، بهشتی که برای پرهیزکاران فراهم شده است. (۲)
با توجه به این آیات نمی توان گفت بهشت موعود، در دل آسمانها و زمین است تا بتوانیم درباره جایگاه فیزیکی آن بحث کنیم .
این مسئله از امور غیبی است که درک آن برای ما بدون راهنمائی قطعی از طریق وحی امکان پذیر نیست.
و اما جایگاه بهشت :
در آیه : «و لقد رآه نزله اخری، عند سدره المنتهی، عندها جنه المأوی» (3) . جایگاه بهشت مشخص شده است هر کجا جایگاه سدره المنتهی باشد، جنب آن جایگاه بهشت موعود است و چون جایگاه «سدره المنتهی» – تا چه رسد به حقیقت آن – برای ما روشن نیست طبعا جایگاه آن نیز در محاق ابهام خواهد ماند و نمی توان درباره آن اظهار نظر قطعی کرد.(۴)

(۱)- آل عمران /۱۳۳
(۲)- مضمون این آیه در سوره حدید آیه ۲۱ نیز وارد شده است «و جنه عرضها السموات و الارض»
(۳)- نجم/۱۲-۱۴
(۴)- با تلخیص و اندکی تغییر ،گنجینه معارف

منبع: پرسمان قرآن