علم ماکان و مایکون یعنی چه؟

“علم ماکان” یعنی علم و آگاهی نسبت به اموری که در زمان گذشته واقع شده مثلاً شخصی که نسبت به تاریخ گذشتگان عالِم است، علم به وقایع گذشته (ماکان) دارد.
“علم مایکون” یعنی علم به حوادث آینده که هنوز تحقق نیافته است. علم آدمی غالباً مربوط به زمان حال و حوادثی است که دَور و برش اتفاق افتاده است.

علم ما کان و ما یکون الهی

خدا عالِم مطلق است؛ یعنی به همه پدیده‏ ها علم دارد و چیزی در جهان هستی وجود ندارد که از سیطره علم الهی خارج باشد. برای خدا زمان گذشته و حال و آینده بی‏معنا است و بر همه پدیده‏ ها قبل از بوجود آمدن و بعد از معدوم شدن علم دارد و علیم مطلق است. جهل و نادانی که نشانه نقصان است، در مورد خدا بی معنا است.

اولیا خدا و ائمه معصومین(ع) از جانب الهی و با آگاهی دادن خداوند از غیب (علم لدنی) به برخی پدیده ‏ها قبل از به وجود آمدن علم پیدا می کنند و از حوادث آینده آگاه بوده، در برخی موارد به عنوان معجزه به مردم اعلام کرده ‏اند؛ هم چنین به علم خاصی از جانب خداوند از حوادث گذشته آگاهی دارند، مانند نحوه آفرینش آدم و حوا و حوادث زمان پیامبران.

بر طبق ادله نقلی امام دارای علمی تام و کامل به گذشته و آینده و حتی عالم بزرخ و روز قیامت و بهشت و جهنم است، علم «ماکان و مایکون» در سینه امام وجود دارد. امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: «همانا من آن‌چه در آسمان است و آن‌چه در زمین است می‌دانم؛ آن‌چه در بهشت است و آن‌چه در جهنم است می‌دانم؛ آن‌چه در گذشته بوده و آن‌چه در آینده اتفاق خواهد افتاد را می‌دانم؛ سپس مقداری مکث کرد و چون دید که این سخن برای کسانی‌که این سخن را شنیدند سنگین و غیر قابل هضم است؛ فرمود این موارد را از کتاب خدا می‌دانم، چرا که خداوند متعال در آن فرموده است: «فِیهِ تِبْیَانُ کُلِّ شَیْ‏ءٍ»[۱] پس طبق روایات زیادی امام علم ماکان و مایکون دارد.
ثالثا: طبق احادیث زیادی امامان تعلیماتی داشتند به شاگردان خود که نشان می‌دهد، امام در علوم و فنون هم علم الهی دارد و کسبی نیست. مانند علوم منتقله از امام باقر (علیه‌السلام) به جابربن حیان در علم شیمی و…»

۱. اصول کافی، ج۱، ص ۶۱، باب ۲۰،( الرد الی الکتاب)، ح۸.

منابع : سامانه پاسخگویی و پایگاه جامع

علوم فضایی