امام کاظم (ع) چند سال در زندان بود؟
امام کاظم (ع) چند سال در زندان بود؟
حضرت امام موسى بن جعفر(علیه‌السلام) معروف به «کاظم» ، «باب الحوائج» و «عبد صالح» در روز یکشنبه ۷ صفر سال ۱۲۸ قمرى در روستاى «ابواء» (روستایی در بین مکّه و مدینه) متولّد گردید.
نام مادر آن حضرت، حمیده است. آن حضرت در ۲۵ رجب سال ۱۸۳ قمرى، در زندان هارون الرّشید عبّاسى در بغداد، در ۵۵ سالگى به دستور هارون مسموم گردید و به شهادت رسید.
مرقد شریفش در کاظمین، نزدیک بغداد، زیارت‌گاه شیفتگان حضرتش مى‌باشد.
امام کاظم (ع) با چهار تن از خلفای عباسی هم‌زمان بود که عبارتند از:
۱. «منصور عباسی»:
آن حضرت حدود ۹ سال با منصور عباسی هم‌زمان بود و منصور به ظاهر متعرض آن حضرت نشد.
۲. «مهدی عباسی»:
در دوره مهدی عباسی آن حضرت مدت کوتاهی در زندان به سر برد. مهدی عباسی در آغاز خلافت متعرض امام هفتم نمی‌شد،
ولی فعالیت‌های آن حضرت را کنترل می‌کرد. او که در اثر محبوبیت عمیق پیشوای هفتم در جامعه اسلامی، حکومت خود را در خطر می‌دید،
دستور بازداشت امام را صادر کرد، پیشوای هفتم مدت کوتاهی در زندان بغداد بود، ولی طولی نکشید که مهدی روی پاره‌ای از ملاحظات سیاسی امام را آزاد کرد.[۱]
۳. «هادی عباسی»:
آن حضرت در دوران «هادی عباسی» آزاد بودند و به زندان برده نشد.
در دوره «هادی عباسی» هم آن حضرت آزاد بود، هر چند حکومت او بیش از یک سال طول نکشید و در این یک سال فشارهایی به حضرت وارد گردید.
۴. «هارون الرشید»:
در سال ۱۷۹ (هـ.ق) هارون برای استحکام خلافت خود به منظور دستگیر کردن امام کاظم(علیه‌السلام) به حج رفت.
هارون، فضل بن ربیع را فرستاد و او حضرت را در بین دو نماز دستگیر کرد و به بصره برد و زندانی کرد.[۲]
با توجه به این‌که شهادت آن حضرت در سال ۱۸۳(هـ.ق) بوده، بنا بر گزارش «علامه مجلسی» مدّت حبس آن حضرت در دروه هارون بیش از چهار سال نبوده است.
دلیل اختلاف نظر مورخان در مدت زندان امام کاظم (ع):
در مـورد مـدت زمانی که امام کاظم(علیه‌السلام) در زندان بوده است، بین مورخین اختلاف وجود دارد که ناشى از اختلاف در تـاریـخ بـازداشـت و تـاریـخ شـهـادت آن حـضـرت مـى‌بـاشـد.
اگـر تاریخ بازداشت امام(علیه‌السلام) سـال ۱۷۹ و شـهـادتـش سـال ۱۸۳ بـاشـد، دوران زندانی بودن حضرت چـهـارسـال خـواهـد بـود.
ولى چـنـان‌چـه تـاریـخ بـازداشـت حضرت را سـال ۱۷۷ بـدانـیـم، آن‌گونه که ابن جوزى در تذکره الخواص ذکر کرده است، مدت زمان زندانی حضرت شش سال خواهد بود.[۳]
از سـوى دیـگـر، بـعضى از مورخان مثل ابن شهرآشوب در مناقب[۴] و مسعودى در مـروج الذهـب[۵] تـاریـخ شـهـادت امـام کـاظـم(علیه‌السلام) را سـال ۱۸۶ ذکـر کـرده‌انـد.
بـا ایـن حـسـاب، مـدت زمانی‌که حضرت در زنـدان بوده است، هـفـت یـا نـه سـال خـواهـد شـد.
بـنـا بـر نـقـل ابـن‌جـوزى کـه تـاریـخ بـازداشـت را سـال ۱۷۷ و زمـان شـهـادت را سـال ۱۸۸ مـى‌دانـد ، مـدت بـازداشـت یـازده سال خواهد.
حاصل آن‌که با توجه به این که اکثریت قریب به اتفاق منابع دسته اول شیعه و اهل سنت شهادت حضرت را در سال ۱۸۳ (هـ.ق) ثبت کرده‌اند
و از سوی دیگر گزارش‌های تاریخی زمان بازداشت و زندانی شدن ایشان را در سال ۱۷۹ (هـ.ق) دانسته‌اند،
این گزارش تقویت می‌شود که امام کاظم(علیه‌السلام) حدود چهار تا پنج سال بیشتر در زندان نبوده است.[۶]
______________________________________
برای مطالعه به کتب زیر مراجعه کنید:
۱. حضرت امام موسی کاظم / فضل الله کمپانی.
۲. زندگانی امام موسی کاظم/ علی آقانوری.
۳. ترجمه جلد یازدهم بحارالانوار؛ زندگانی حضرت امام موسی کاظم(ع)/ محمدباقربن محمدتقی مجلسی، مترجم: موسی خسروی.
______________________________________
پی‌نوشت
[۱]. مجلسی، بحارالانوار، ج۴۸، ۱۸۳.
[۲]. مجلسی، جلاء العیون، ص ۸۹۹.
[۳]. تذکره الخواص، ص۳۱۴.
[۴]. المناقب، ج۴ ، ص۳۲۴.
[۵]. مـروج الذهـب ، ج۳ ، ص۳۵۵.
[۶]. نک: عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۱۰۴؛ مصباح المتهجد، ص ۵۶۶؛ شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۲۱۵؛ تاریخ یعقوبی، یعقوبیج ۲، ص۴۱۵؛ مقاتل الطالبیین، ج۲، ص۷۹؛ تاریخ النبی والآل، ص۱۱۱.
