ایده‌های کسب و کار در سبک زندگی اسلامی
رهروان ولایت ـ از منظر اسلام ، کسب و کار افزون بر احکام فقهی گسترده، داری آداب و سبک معینی است و آیات و روایات متعددی گواه این مدعاست. که در این راستا می‌توان ابعاد سبک زندگی اسلامی در حوزه کسب و کار را می‌توان به صورت بنیادی‌تر، بررسی کرد.حال پرسش اصلی آن است که سبک زندگی اسلامی در حوزه کسب و کار دارای کدام مولفه‌های اساسی است؟
آیت الله جوادی آملی در بیان زیبا آداب تجارت حلال را بر اساس احادیث و روایات منقول از ائمه معصومین بیان می‌کنند؛ که دانستن فقه تجارت، خدامحوری در خرید وفروش، آسان‌گیری در تجارت، پذیرش پشیمانی خریدار، صداقت، تجارت در وطن، حفظ منبع درآمد و دعا هنگام دادوستد، فریب در معامله است.[۱]
حال آداب و اخلاق دادوستد در سه گروه آداب پیش از تجارت، هنگام تجارت و پس از تجارت است.
انگیزه سالم، دانش و تخصص، اولویت تجارت داخلی، انتخاب کالای مرغوب، استفاده بهینه از امکانات، اصلاح سرمایه و نفی واسطه‌گری‌های غیر ضروری از آداب پیش ازتجارت است.
آداب هنگام تجارت شامل آموزه‌های اخلاقی و اقتصادی اسلام در زمان انجام دادوستداست. یاد خدا، راستی، نظم و میانه روی، پرهیز از فریب(غش) در داوستد، عدم گران فروشی، دخالت نکردن در دادو ستد دیگران، نفی احتکار، برخورد مناسب با طرف معامله و پرهیز از دادوستد با افرادی خاص از این جمله‌اند.
و اما آداب پس از تجارت شامل تنظیم سندهای تجاری، پرهیز از درخواست کاهش قیمت و پذیرش فسخ(اقاله) است.
استواری و استحکام کار، تعهد کاری، تلاش و پشتکار، انگیزه معنوی کار، بهبود مستمر، روحیه خدمت، عدالت و انصاف، رفاه و راحتی، را می‌توان به عنوان ابعاد اسلامی کار شمرد که متأسفانه در جامعه امروزی کشور در حوزه کسب و کار چنین چیزی مشاهده نمی‌شود. که اگر تعهد لازم بر ابعاد اسلامی کار داشته باشیم کشورمان از این مشکلات اقتصادی رها پیدا می‌کند.
دقت، نظم، هدر ندادن کار، دانش، کنترل درونی، اعتماد، مسئولیت‌پذیری، صبر، سخت‌کوشی، پیگیری، توفیق طلبی، اخلاص، ارزش ذاتی انجام کار، مشورت، اندیشه‌ورزی، خلاقیت، یادگیری مستمر، کارگروهی، نوع‌دوستی، احترام به مشتری، عدالت و انصاف در نظارت، انصاف در پاداش دهی، انصاف در روش‌های سازمانی، تعادل زندگی، درآمد مناسب، مکان کار خوب و شاد و امنیت شغلی، ۲۷ شاخصی است که به عنوان ارزش‌های اسلامی کار می‌توان گفت.
علامه مجلسی چه زیبا در آداب و سنن و اخلاق اسلامی، در بیان احادیث و روایات منقول از ائمه معصومین علیه السلام، به ذکر تعدادی از فضائل و رذائل اخلاقی هنگام کسب و کار می‌فرماید. که یادگیری مسائل(احکام) تجارت، مهربانی با مشتری، برباری، انصاف و خواندن دعا از جمله فضائل اخلاقی و همچنین ربا، سوگند، دروغ، ستم و کم فروشی از جمله رذائل اخلاقی هنگام کسب و کار بیان کردند.[۲]
در پایان حدیثی از امام علی علیه السلام عرض می‌کنم، ایشان می‌فرمایند:« هیچ سحر خیزی در راه خدا برتر از سحر خیزی برای تأمین معاش فرزندان و خانواده نیست.»[۳]
———————————————–
پی نوشت‌ها:
[۱]: [مفاتیح الحیاه]
[۲]: [حلیه المتقین]
[۳]: [دعائم الاسلام، ج۲ ص ۱۵]
