دریای سخاوت و شجاعت
سخاوت و شجاعت که از مهم‌ترین کمالات انسانی و عالی‌ترین فضایل اخلاقی است، از بارزترین صفات انبیاء و اولیاء الهی محسوب می‌گردد. امیر المومنین علی علیه السلام در این زمینه می‌فرمایند: «السَّخاءُ و َالشَّجاعَهُ غَرائِزُ شَریفَهٌ، یَضَعُهَا اللّهُ سُبحانَهُ فیمَن أَحَبَّهُ وَ امتَحَنَهُ»،[۱]؛«سخاوت و شجاعت خصلتهاى والایى هستند که خداوند سبحان آن دو را در وجود هر کس که دوستش داشته و او را آزموده باشد مىگذارد.»
در سراسر زندگی پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم این دو صفت را به وضوح می‌بینیم. چنان‌چه حضرت علی علیه السلام که شجاعتش زبانزد خاص و عام است، در مورد پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم می‌فرمایند: «کُنَّا إِذَا احْمَرَّ الْبَأْسُ اتَّقَیْنَا بِرَسُولِ اللَّهِ ص فَلَمْ یَکُنْ أَحَدٌ مِنَّا أَقْرَبَ إِلَى الْعَدُوِّ مِنْه»،[۲]؛ « هر گاه آتش جنگ سخت شعله ور می‌شد و زبانه میکشید، ما به رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم پناه میبردیم و هیچ‌یک از ما به دشمن، نزدیک‌تراز آن حضرت نبود.»
هم‌چنین در مورد سخاوت آن حضرت نیز بیانات فراوانی داریم. تا جایی‌که هیچ درخواست کننده‌ای را از بخشش خود، محروم نمی‌فرمود.
در این میان، علی اکبر علیه السلام از باب این‌که به فرموده پدر بزرگوارشان شبیه ترین افراد در خَلق و خُلق و منطق به رسول خدا صّلی الله علیه وآله بودند،[۳] وارثی شایسته برای خُلق پیامبر قلمداد می‌شدند. چنان‌چه در بحث سخاوت آن حضرت، صفت «ناری القری» را داریم. «ازاولاد ائمّه علیهم السلام چند نفر را کریم و سخی دانسته‌اند و در حقّ هیچ یک از آن‌ها صفت «ناری القری، شعله فروزان» را ذکر نکرده‌اند، مگر در حقّ حضرت علی اکبرعلیه السلام.
در نامه دانشوران ناصری آورده شده: در میان عرب رسم است که در شب‌های تاریک آتش می‌افروزند تا عابرین و واردین به وسیله آتش راهی پیدا کرده و به آسانی به مقصد برسند و بر ایشان میهمان بشوند. آن آتش را ناری القری گویند.
این صفت همواره منسوب به شبه پیامبرصلی الله علیه وآله، یعنی علی اکبرعلیه السلام است؛ چه این‌که آن بزرگوار، چراغ هدایت به سوی امام است. علاوه بر کریم و سخی و مهمان نواز بودن آن سرور، هرکس با وجود مقدّس سید الشهداء علیه السلام کاری داشت، به ایشان مراجعه می‌کرد.»[۴]
همان‌طور که صفت شجاعت به عنوان یک فضیلت اخلاقی نیز در تار و پود آن حضرت وجود داشت، و جوان حسین علیه السلام در کربلا به نحو شایسته و کامل، این صفت را بروز و ظهور بخشید. آن‌هم چنان شجاعتی که در مقاتل آمده «فَقَاتَلَ قِتَالًا شَدِیداً وَ قَتَلَ جَمْعاً کَثِیرا، فَفَعَلَ ذَلِکَ مِرارَاً، فَقَتَلَ جَمَاعَه،فَقَتَلَ مَقتَله عَظیمَه»،[۵]؛«نبرد بسیارسختی کرد، جمع بسیاری را کشت، پس دوباره نبرد کرد، پس گروهی را به قتل رسانید، پس کشتار بزرگی را انجام داد.»
َ
بنابراین بالحق و الانصاف می‌توان علی اکبر علیه السلام را مانند جدّ بزرگوارشان مظهر کاملی برای سخاوت و شجاعت دانست.
…………………………………
پی‌نوشت:
[۱]. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۳۷۵ ، ح ۸۴۴۳
[۲]. شریف الرضى، محمد بن حسین ، نهج البلاغه( للصبحی صالح)ص۲۳۰ناشر، هجرتمکان چاپ،قمسال چاپ،۱۴۱۴ ق
[۳]. ابن طاووس، على بن موسى،۶۶۴ ق،اللهوف على قتلى الطفوف / ترجمه فهرىص۱۱۳
[۴]. بدرقه جان: سیری در زندگانی حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام،ص۱۳/ واحد پژوهش انتشارات مسجد مقدس جمکران.مشخصات نشر : قم: مسجد مقدس جمکران ۱۳۸۸.
[۵]. ارشاد شیخ مفید، ص ۱۱۰؛ مثیرالاحزان، ص ۶۸، لهوف سید ابن طاووس، ص ۴۷، متخب طریحی، ص ۴۳۲؛ اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۶۰۷.
