حکم مصرف نذر معین در جای دیگر چیست؟
حکم مصرف نذر معین در جای دیگری چیست؟
به طور کلی مصرف کردن نذر در جایی غیر از آنچه نذر کننده در مورد آن نذر کرده است جایز نیست، مگر در موارد خاصی مانند زیاد بودن نذریات یا مواردی مثل فاسد شدن مواد غذایی اگر مصرف نشود و …
حکم مراجع تقلید در مورد مصرف نذر معین در جای دیگر:
۱- به نظر آیت الله خامنه ای، سیستانی، مکارم شیرازی، فاضل لنکرانی: در چنین مواردی می شود نذر را در جای دیگر صرف کرد فقط باید از نذرکننده اجازه گرفت و اگر نذر کننده را نمی شناسیم، باید از حاکم شرع یا نماینده ان اجازه گرفت.
۲- آیت الله بهجت و آیت الله وحید خراسانی می فرمایند:می توان در جای دیگر نذر را مصرف کرد و نیازی به اجازه نیست.
رساله و استفتائات مراجع تقلید:
آیت الله خامنه ای
سوال: اغلب متدینین که در هنگام بروز اتفاقات و براى برطرف شدن حوائج نذر مى‌کنند که البته عمده این نذورات (مگر معدودى) صیغه شرعى که باعث وجوب شود ندارد. اغلب این نذورات هم خوراکى هستند از قبیل گوسفند، برنج، روغن و … اکثر این حسینیه‌ها بانى هم جهت اطعام در روزهاى عاشورا و تاسوعا دارند که عمده نذورات در همین دو روز بر حسینیه‌ها گسیل مى‌شوند. نظر به اینکه بعضى از این مواد فاسد شدنى هستند و بقیه آنها هم در صورت ازدیاد، امسال استفاده نمى‌شوند و بانى هم آن را براى دو روز و امسال مى‌آورد. آیا متولیان امر مى‌توانند آنها را فروخته و صرف هزینه‌هاى جارى نمایند؟
جواب: اگر صیغه نذر نخوانده باشند و یا مصرف نداشته باشد، مى‌توانند با اجازه صاحبان آنها خرج کارهاى خیر دیگر بکنند.
سوال: در بسیارى از مساجد و حسینیه‌ها مقادیر زیادى قند و چاى خشک جمع شده که هر ساله بر مقدار آن افزوده مى‌شود و مطمئن هستیم که براى افراد خاص و ایام خاص نذر شده مثلاً براى روزه‌داران ماه رمضان اما اکنون غالب این مواد بلا استفاده مانده و بعضى در حال فساد است تکلیف این دست مواد را هم مشخص فرمایید؟
جواب: باید از صاحبان آنها اجازه بگیرید و اگر آنها را نمى‌شناسید، از حاکم شرع اجازه بگیرید.[۱]
آیت الله بهجت
سوال: شخصى نذر کرده پنج گوسفند را در روز هفتم محرم در حسینیه اى معین ذبح نماید و در صیغه نذر قید کرده است که در روز هفتم باید مصرف شود، چنان چه بعد از ذبح گوسفند و مصرف آن مقدارى گوشت اضافه بیاید، آیا مى شود آن را در حسینیّه دیگر و در جاى دیگر مصرف کرد؟ یا مى شود کنار گذاشت براى روزهاى دیگر یا این که گوشت اضافى را در همان روز بین فقرا و مردم تقسیم نماییم؟
جواب: اگر همان روز در همان حسینیّه مصرف آن ممکن نیست، مى تواند در غیر آن روز در همان حسینیه یا در غیر آن مکان در همان روز صرف کند و فرقى بین انتخاب زمان و مکان نیست.[۲]
آیت الله سیستانی
سوال: نذورات مردم برای هیئت در صورتی که مقداری ازآن باقی بماند و نتوان آنرا نگهداشت (بطور مثال مواد غذایی مانند قند و شکر و روغن و…) چه حکمی دارد؟
جواب: با اجازه متبرعین در موارد و مناسبات دیگر مصرف شود.[۳]
آیت الله مکارم شیرازی
سؤال: در شهر زنجان مسجدى است به نام زینبیّه که در ایّام عزادارى امام حسین(علیه السلام) در مقابل دسته هاى عزادارى این مسجد گاو و گوسفند زیادى قربانى مى شود و قسمتى از این گوشتها صرف اطعام و قسمتى بین مردم تقسیم مى شود و اضافه آن را جهت توسعه بناى مسجد و احداث درمانگاه یا مانند آن زیر نظر هیأت امنا به فروش مى رسانند، آیا این عمل جایز است؟
جواب: هرگاه مردم از این جریان قبلا با خبر باشند و با رضایت به این امور قربانى کنند اشکالى ندارد و اگر با خبر نیستند باید گوشتها را صرف در مصارف عزادارى کنند.[۴]
آیت الله فاضل لنکرانی
سؤال: ارادتمندان حضرت سیدالشهداء براى اداى نذرشان همه ساله تعداد زیادى گوسفند در مسیر دسته عزاداران حسینى قربانى مى کنند. و براى مصرف گوشت آنها موارد خاصّى معین نمى کنند. مسؤولان تصمیم دارند گوشت آنها را با قیمت مناسب بین مردم توزیعکرده و وجوه آن را با نظارت نماینده ولى فقیه، در تأسیس مراکز عام المنفعه، مانند مدرسه مصرف کنند، تکلیف چیست؟
جواب: فروش آنها و گرفتن قیمت اگرچه مناسب باشد ظاهراً جایز نیست. و هدف صاحبان گوسفند صرف مجّانى آنها است. از این جهت لازم است یا بین فقرا و مستمندان توزیع شود، یا در مجالس عزادارى اطعام شود.
سؤال: افرادى که در دهه محرم اشیایى را نذر حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام)کرده اند. از قبیل قند و شکر و چاى و آرد براى دور دیگ و غیره. منذورات را تحویل امین مسجد و یا حسینیه داده اند. در صورتى که از مصارف روضه خوانى در مورد خودش زیاد بیاید و اگر بخواهند خود عین را براى عاشورا نگهدارند فاسد مى شود و یا از بین مى رود، آیا مى توانند آن اشیا را به مستحق شرعى بدهند؟ و یا فروخته وجه آن را صرف مایحتاج حسینیه کنند؟ و یا اعیان را در غیر اوقات معلومه در سایر روضه خوانیها صرف کنند؟ و یا وجه آنرا نگهداشته و در سال آینده مثل همان اشیا را جهت مصرف خریدارى کنند؟ نظر مبارک را مرقوم فرمایید.
جواب: اگر اشیاى مذکوره را براى آن مى دهند که در دهه محرم صرف شود و از قرائن معلوم باشد که مقید بصرف آن را در خصوص محرم سال جارى نیست، عین مازاد را اگر ممکن است نگاه دارند. وگرنه بفروشند و قیمت آن را سال دیگر در دهه محرم به مصرف برسانند. و اگر مخصوص دهه محرم سال جارى داده اند، باید از دهندگان آن براى صرف در محل دیگر اذن بگیرید.[۵]
آیت الله وحید خراسانی
سؤال: نذورات مردم برای هیئت در صورتی که مقداری ازآن باقی بماند و نتوان آنرا نگهداشت (بطور مثال مواد غذایی مانند قند و شکر و روغن و…) چه حکمی دارد؟
جواب:سلام علیکم و رحمه الله و برکاته
باید به نزدیکترین هیئتی که نیاز دارد بدهید تا به همان مصرفی که مردم برای آن داده اند برساند.[۶]
آیت الله صافی گلپایگانی
سوال: نذورات مردم برای هیئت در صورتی که مقداری ازآن باقی بماند و نتوان آنرا نگهداشت (بطور مثال مواد غذایی مانند قند و شکر و روغن و…) چه حکمی دارد؟
جواب: اگر ممکن است جلسات دیگری در شهادت سایر ائمه علیهم السلام بگیرند و آن را مصرف کننند و یا به هیئت های دیگر بدهند. .الله العالم، موفق باشید.[۷]
پی نوشتها:
۱- کتاب استفتائات آیت الله خامنه ای، سوال ۸۵۰ و ۸۵۱.
۲- استفتائات آیت الله بهجت سوال ۱۰۴۱.نذر معین
۳- استفتائات آیت الله سیستانی، حرف ن، نذر.نذر معین
۴- استفتائات آیت الله مکارم شیرازی جلد یک، سوال ۱۰۱۱.نذر معین
۵- کتاب استفتائات آیت الله فاضل لنکرانی،جلد اول، سوال ۱۳۳۱ و ۱۳۳۵.
۶- استفتاء از سایت آیت الله وحید خراسانی،www.vahid-khorasani.ir
۷- سوال تلفنی از دفتر آیت الله صافی گلپایگانی، ۱۸ جمادی الاولی ۱۴۳۳.نذر معین
