توبه موثرتر است یا تقوا پیشگی؟

سلام آیا توبه موثرتر است یا تقوا پیشگی؟ چرا؟ آیا در قرآن به این مطلب اشاره شده است ؟

با سلام و عرض ادب
در مورد پرسش شما عرض کنم که در حدیثی می باشد که امام علی(ع) می فرماید:
«ترک الخطئیه اسیر من طلب التوبه: ترک گناه آسان‌ تر از توبه کردن است.»(1 )
و این روایت نشان میده که توبه کردن خیلی هم آسان نیست و حتی از ترک گناه هم سخت‌تر است.

امیرمؤمنان، امام علی علیه السلام در باره حقه های شیطان می فرماید:
«و یمنیه التّوبه لیسوفها اذا (حتّی) هجمت منیته علیه اغفل ما یکون عنها»؛
(شیطان) توبه را به صورت آرزویی در می آورد تا انسان برای انجام آن امروز و فردا کند تا آن گاه که مرگش فرا رسد و به طور کامل از آن غافل شود. اما به هر حال اکه کسی گناهی کند نباید از رحمت خدا ناامید باشد.

وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَهً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ ( ۲)
و آنها که وقتى مرتکب عمل زشتى شوند، یا به خود ستم کنند، به یاد خدا مى‏ افتند و براى گناهان خود، طلب آمرزش مى‏کنند- و کیست جز خدا که گناهان را ببخشد؟- و بر گناه، اصرار نمى‏ ورزند، با اینکه مى‏ دانند.

در آیات قرآن هم به روشنى ارزشمندترین انسانها کسى را معرفى مى کند که بیشتر از همه تقواى الهى داشته باشد.
ان اکرمکم عندالله اتقیکم(۳.)

فان خیر الزاد التقوى(۴)
((تقوا بهترین زاد و توشه آخرت است )).
پرسش: کدام کار ها باعث می شود که خداوند سئیات را به حسنات تبدیل کند.قرآن تعبیری مثل آنانی که نیکوکار شدند.حال این نیکوکاری شامل چه کارهائی می شود.؟
پاسخ : انجام بعضی از حسنات این خصوصیت را به همراه دارد که موجب می گردد بعضی از گناهان از طرف خداوند مورد آمرزش قرار گیرد و در واقع گناه به حساب نیاید. این امر حتی در بین ما هم متداول است مثل کسی که کارگر خوبی نبوده است و کار فرما از او رضایت نداشته است؛ اما در حادثه ای فرزند کارفرما را از مرگ نجات داده است. این امر موجب می گردد که کارهای ناپسند کارگر در گذشته از طرف کارفرما نادیده انگاشته شود.
قرآن درباره نماز می فرماید که نماز یک نیکویی است که گناهان را از بین می برد.
وَ أَقِمِ الصَّلاهَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفًا مِنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذِکْری‏ لِلذّاکِرینَ(۵)
در دو طرف روز، و اوایل شب، نماز را برپا دار; چرا که حسنات، سیئات (و آثار آنهارا) از بین می‏برند; این تذکری است برای کسانی که اهل تذکرند!
و یا درباره ترک گناهان کبیره می فرماید:
إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَریمًا(۶)
اگر از گناهان بزرگی که از آن نهی می‏شوید پرهیز کنید، گناهان کوچک شما رامی‏پوشانیم; و شما را در جایگاه خوبی وارد می‏سازیم.
و اما درباره تبدیل سیئات به حسنات در قرآن آمده است:إِلاّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحًا فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللّهُ غَفُورًا رَحیمًا(۷) مگر کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند، که خداوند گناهانآنان را به حسنات مبدل می‏کند؛ و خداوند همواره آمرزنده و مهربان بوده است.
شیخ صدوق(م۳۸۰ق) در کتاب علل الشرائع روایتی را اینگونه آورده که تبدیل سیئات به حسنات مربوط به افرادی است که نیت سوء نداشته و از روی جهل یا غفلت گناه کرده اند و همواره نیت مومنانه داشته اند؛ کسانی که ذات خود را آلوده نکرده و عملشان نیز آلوده نیست فقط گاهی، کار از دستشان خارج شده و گناه کرده و بلافاصله متوجه شده و بازگشته اند. (۸)
ایشان روایت دیگری را اینگونه آورده: سیئات مومنین به کفار تعلق می گیرد چون بسیاری از زمینه های گناه را آنان فراهم کرده اند و حسنات کفار به مومنین تعلق می یابد چون زمینه حسنات توسط پیامبران علیهم السلام و مومنین فراهم شده است. (۹)
پرسش: در جائی می خواندم که شخصی نوشته بود اگر کسی گناهی انجام دهد وتوبه کند وباز گناه کند وباز توبه کند ودوباره گناه کند وباز توبه والی ماشاءالله گناه وتوبه.(البته گناهانش را نوشته بود ولی من پرده پوشی می کنم.من به شخصه تنم لرزید)این کار درست است.ما از امام معصوم امام رضا علیه السلام داریم که می فرمایند اگر کسی چنین کند خداوند را به سخره گرفته است.آیا خداوند با این همه سهل انکاری باز می بخشد؟؟؟
پاسخ: انسان بعد از ارتکاب هر گناهی هر چند کوچک باید سریعاً توبه کرده و قصد بازگشت دوباره به آن را نداشته باشیم چرا که اصرار بر گناه و تکرار آن رفته رفته بنده را از خدا دور می کند و دلش را سیاه می نماید و در این صورت است که توفیق توبه از انسان سلب می شود.
گناه هر چه باشد، قابل توبه است و توبه از آن در درگاه الهی پذیرفته می شود. به شرط آن که توبه حقیقی باشد؛ یعنی انسان از عمق دل پشیمان شده باشد و با عزمی راسخ بخواهد آن گناه را ترک کند . در این صورت خداوند نه تنها توبه را می پذیرد. بلکه توبه کننده واقعی را دوست دارد. توبه که به معنی پشیمانی واقعی از معصیت است، هم موجب بخشش گناه شده و هم صفحه قلب را از آلودگی به گناه پاک و تیرگی را مبدّل به روشنایی می سازد.
در صورت تحقق توبه شکی نیست که خداوند آن را می‌پذیرد. از روایات معصومین برمی‌آید که توبه، با شکستن آن و ارتکاب دوباره گناه، باطل نمی‌شود. امام باقر(ع) می‌فرماید:
«مؤمن هرگاه توبه کند، خداوند او را می‌آمرزد، پس باید برای آینده پس از توبه و آمرزش، کار نیک کند».
راوی می‌گوید: عرض کردم: اگر پس از توبه و استغفار از گناهان، باز گناه کند و دوباره توبه کند. چگونه است، حضرت فرمود:
«آیا باور داری که بنده مؤمن از گناه خویش پشیمان شود و از آن آمرزش خواهد و توبه کند و خداوند توبه‌اش را نپذیرد؟»
عرض کردم: اگر چند بار این کار را کرد، گناه کرد و توبه، نموده چگونه است، فرمود:
«هرگاه مؤمن به استغفار و توبه باز گردد، خداوند نیز به آمرزش او بر می‌گردد، زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است».(10) البته همه این سخنان به معنای تجویز گناه بعد از توبه نمی‌باشد، بلکه مربوط به کسی است که توبه واقعی از گناه می‌کند. تمام شرایط توبه در او (از جمله پشیمانی از عمل گذشته و تصمیم بر ترک در آینده) وجود دارد، اما با همه این احوال بعد از توبه نمودن و پس از این که قصد واقعی داشت که دوباره گناه نکند، باز به فتنه گناه آلوده شده است. در چنین صورتی این گناه توبه گذشته را از بین نمی‌برد.
توبه از هر گناهى دو رکن اساسى دارد:
۱- پشیمانى بر گناه؛ ۲-عزم بر ترک آن.

(۱)- الکافی، ج ۲، ص ۴۵۱
(۲)- آل عمران آیه ۱۳۵
(۳)- سوره حجرات ، آیه ۱۳
(۴)- سوره بقره ، آیه ۱۹۷
(۵)- سوره هود، آیه ۱۱۴.
(۶)- سوره نساء، آیه ۳۱.
(۷)- سوره فرقان، آیه ۷۰.
(۸)- شیخ صدوق،علل الشرائع،ص۴۹۱.
(۹)- همان،ص۶۰۹.
(۱۰)- بحار الانوار، ج ۶، ص ۴۰.

منبع: پرسمان قرآن