خدا ازرگ گردن به مانزدیک تراست یارگ قلب؟
خداوند متعال می‌فرماید: «نحن اقرب الیه من حبل الورید»؛ ما از رگ گردن به شما نزدیکتریم.
اما بر خلاف بیشتر ترجمه‌ها آیت الله مکارم این گونه ترجمه کرده‌اند: "ما از رگ قلب به شما نزدیکتریم". علت این موضوع چیست؟
«وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرید»
بررسی لغوی:
راغب گوید: ورید رگى است متّصل به کبد و قلب، و جریان خون در آن است.
ناگفته نماند: رگهاى بدن را به شریان و ورید تقسیم کرده‌اند. شریان آنها است که خون را از قلب به بدن می برند، و ورید آنها است که آن را از بدن به قلب باز می گردانند.
به نظر می آید که در آیه شریفه مطلق رگ مراد است، اعمّ از شریان و ورید.
معنى آیه چنین است: ما به انسان از وریدش که در تمام اعضاى او گسترده است نزدیکتریم.
در باره حبل الورید: رگ گردن، رگ قلب و غیره نیز گفتهاند.
در صحاح گفته: ورید رگى است که عرب آن را رگ قلب گوید و آنها دو ورید است. این سخن احتمال فوق را که ورید شامل هر دو رگ شریان و ورید است تأیید می کند. (۱)
نظر صاحب تفسیر نمونه:
این تعبیری جالب و تکان دهنده است. حیات جسمانى ما وابسته به رگى است که خون را به طور مرتب از یک سو وارد قلب، و از یک سو خارج کرده به تمام اعضا مىرساند که اگر یک لحظه در عمل آن وقفه رخ دهد فورا مرگ به سراغ انسان مىآید.
خداوند از رگ قلب ما نیز به ما نزدیکتر است. این همان است که در جاى دیگر مىفرماید: »وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ«؛ بدانید خداوند بین انسان و قلب او حائل مىشود. (۲)
البته همه اینها تشبیه است و قرب خداوند از این هم برتر و بالاتر است، هر چند مثالى از اینها رساتر در محسوسات پیدا نمىشود؛ و اشاره به احاطه و تسلط علمی و آگاهی خداوند دارد. (۳)
ضمنا مفسران و ارباب لغت در باره معنى "ورید" تفسیرهاى گوناگونى دارند: عدهاى معتقدند که ورید همان رگى است که به قلب یا کبد انسان پیوسته است. و بعضى آن را به معنى تمام رگهایى که از بدن انسان مىگذرد مىدانند. در حالى که بعضى دیگر آن را به رگ گردن تفسیر کرده‌اند، و گاه آن را "وریدان" مىگویند یعنى دو رگ گردن.
ولى معنى اول مناسبتر به نظر مىرسد؛ مخصوصا با توجه به آیه ۲۴ سوره انفال. (4)
نظر برخی از مفسران دیگر:
۱) )علامه طباطبایی(ره) در این زمینه می گوید:
کلمه "ورید" به معناى رگى است که از قلب جدا شده و در تمامى بدن منتشر مىشود، و خون در آن جریان دارد. بعضى هم گفتهاند: به معناى رگ گردن و حلق است.
و به هر معنا که باشد در آیه شریفه آن را طناب خوانده، چون شبیه به طناب است. و اضافه حبل به ورید اضافه بیانیه است.
و معناى جمله این است که: ما به انسان از رگ وریدش که در تمامى اعضائش دویده و در داخل هیکلش جا گرفته نزدیکتریم، آن وقت چگونه به او و به آنچه در دل او مىگذرد آگاه نیستیم؟
این جمله مىخواهد مقصود را با عبارتى ساده و همه کس فهم اداء کرده باشد، و گر نه مساله نزدیکى خدا به انسان مهمتر از این، و خداى سبحان بزرگتر از آن است، براى اینکه خداى تعالى کسى است که نفس آدمى را آفریده و آثارى براى آن قرار داده، پس خداى تعالى بین نفس آدمى و خود نفس، و بین نفس آدمى و آثار و افعالش واسطه است، پس خدا از هر جهتى که فرض شود و حتى از خود انسان به انسان نزدیکتر است.
و چون این معنا معناى دقیقى است که تصورش براى فهم بیشتر مردم دشوار است، لذا خداى تعالى به اصطلاح دست کم را گرفته که همه بفهمند، و به این حد اکتفاء کرده که بفرماید: "ما از طناب ورید به او نزدیکتریم". (5)
۲)) ورید دو رگ گردن هستند که متصلند به وتین، و آن رگى است ثابت از قلب، که انقطاع آن، موت صاحب آن است، و جمیع رگها که متفرقند در بدن از این رگ منشعب شوند.
و نزد بعضى (ورید) اسم جنس، و مراد از آن جمیع رگها است، و نامیدن آن به ورید به جهت ورود روح در آن است، و حبل الورید مثالی است که شدت قرب و نزدیکی را برساند.
و حقیقت معنا آن می شود که علم سبحانى به گونه ای محیط به احوال انسان است که هیچ چیز از خفایاى صدور و سرایر قلوب بر او مخفى نیست، پس کأنّ خداوند نزدیکتر است به انسان از رگى که حامل روح است.(۶)
۳) )حبل الورید مثلى براى بسیار نزدیک بودن است. منظور از «حبل» رگ است، و وریدان دو رگى است که متّصل به گردن است و در جلو آن قرار دارد و به رگ و تین (قلب) پیوسته است که از سر به آن مىرسد. (۷)
__________
(۱) قاموس قرآن، ج ۲، ص ۱۰۲.
(۲) انفال/۲۴.
(۳) تفسیر نمونه، ج22، ص ۲۴۵.
(۴) تفسیر نمونه، ج22، ص ۲۴۶.
(۵) ترجمه المیزان، ج18، ص ۵۱۹.
(۶) تفسیر اثنا عشری، ج12، ص ۲۲۴.
(۷) ترجمه جوامع الجامع، ج6، ص ۱۰۸.
منبع: پرسمان قران
