قرآن چگونه معجزه است ؟
پاسخ:
۳۷۵۶۷ پرسش ۲: تفاوت قرآن با آثار دانشمندان چیست؟ پاسخ: راه درک این حقیقت توجه به تحدّى (هماوردطلبى) و توجه به وجوه اعجاز قرآن است. برخى از جنبه هاى اعجاز قرآن از جهات گوناگونى معجزه است، معجزه اى زنده و جاوید که بوسیله شخص درس ناخوانده آورده شده و در مقابل تمام اندیشمندان جهان «تحدّى» مى کند. برخى از جنبه هاى اعجاز قرآن عبارتند از: ۱ـ اعجاز ادبى: که برجسته ترین ادیبان عرب را سخت شگفت زده کرده و سرسخت ترین دشمنان پیامبر(صلى الله علیه وآله) با شنیدن چند آیه آن به فرابشرى بودن قرآن اعتراف مى کردند. نقل شده ابن أبى العوجاء و أبوشاکر دیصانى و عبدالملک بصرى و ابن مقفع که همگى از ملحدان بودند، تصمیم به آوردن آیاتى مانند آیات قرآن گرفتند، تا به این وسیله با قرآن معارضه کنند و یک سال فرصت براى این کار قرار دادند. سال آینده در همان روز، کنار خانه کعبه اجتماع کردند، ابن أبى العوجاء لب به سخن گشود و گفت: از آن روز که من از شما جدا شدم، در این آیه فکر مى کردم: «فلمّا استیئسوُا منه خلصوا نجیّاً…» (یوسف، ۸۰)، دیدم آن قدر فصیح و پر معنى است که نمى توانم چیزى به آن بیافزایم. و پیوسته این آیه فکر مرا از غیر آن به خود مشغول داشت. عبدالملک گفت: من نیز از آن وقت که جدا شدم، در این آیه مى اندیشم: «یأیّها الناس ضرب مثل فاستمعوا له ان الذین تدعون من دون الله لن یخلقوا ذباباً…» (حج، ۷۳)، من خود را عاجز دیدم که همانند آن را بیاورم. ابوشاکر گفت: از آن زمان که از شما جدا شدم در این آیه مى اندیشیدم: «لو کان فیهما ءالهه إلاّ الله لفسدنا» (انبیاء، ۲۲) و خود را قادر ندیدم که همانند آن را بیاورم. ابن مقفع افزود: اى قوم این قرآن از جنس کلام بشر نیست، چرا که از آن لحظه که از شما جدا شدم، در این آیه مى اندیشیدم: «و قیل یأرض ابلعى ماءک و یسماء أقلعى و غیض الماء و قضى الأمر…» (هود، ۴۴)، من خود را از آوردن همانند آن عاجز دیدم. هشام بن حکم مى گوید: در این موقع امام صادق(علیه السلام) از کنار آنها گذشت و این آیه را تلاوت فرمود: «قل لئن اجتمعت الإنس و الجن على أن یأتوا بمثل هذا القرءان لایأتون بمثله و لو کان بعضهم لبعض ظهیراً» بگو: اگر انس و جن متفق شوند که مانند این قرآن بیاورند، هرگز نتوانند; هر چند همه پشتیبان یکدیگر باشند.• 2ـ اعجاز از نظر اخبار غیبى: مثل آیه هاى ۱ تا ۶ سوره روم، ۲۷ سوره فتح، ۴۴و۴۵ سوره قمر، ۷و۸ سوره أنفال و… همگى خبر از غیب داده اند; به عنوان نمونه آیات اولیه سوره روم خبر از شکست رومیان مى دهد، (غلبت الروم) بعد، از محل این حادثه سخن به میان مى آورد. (فى أدنى الأرض) این شکست، در سرزمین نزدیک واقع است; منظور از آن،همان اراضى شام است که در قلمرو روم شرقى بود. این جنگ در دوران خسرو پرویز واقع شد که ایرانیان آنان را شکست سخت دادند و منطقه شامات، مصر و آسیاى صغیر را مورد تاخت و تاز قرار دادند و امپراطورى روم شرقى را تا آستانه انقراض پیش بردند; این واقعه در سال هفتم بعثت، در حالى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) در مکّه بود، اتفاق افتاد، مشرکان مکّه و دشمنان اسلام از این ماجرا خوشحال شده و آنرا به فال نیک و دلیل بر حقانیت آیین شرک گرفتند; قرآن در تعقیب آیه فوق مى افزاید: ولى بدانید این غلبه زمان زیادى به طول نمى انجامد. (و هم من بعد غلبهم سیغلبون)، آنها بعد از مغلوب شدن، به زودى غلبه مى یابند; سپس انگشت روى جزئیات مساله مى گذارد. (فى بضع سنین لله الأمر من قبل و من بعد و یومئذ یفرح المؤمنون) و پیروزى رومیان در اندک زمانى اتفاق مى افتد و مؤمنین شادمان خواهند شد. سپس براى تأکید بیشتر و بر طرف ساختن هرگونه شک و تردید مى فرماید: (وعدالله لایخلف الله وعده…) این وعده الهى است و خداوند هرگز از وعده اش تخلف نمى کند. این وعده همان گونه به وقوع پیوست و پادشاه روم، هرقل ـ از سال ۶۲۶ میلادى ـ حدود ۹ سال بعد، شکست هاى پى درپى به سپاه خسرو پرویز وارد ساخت، در سال ۶۲۷ میلادى این جنگها به نفع رومیان تمام و پیروزى آنان کامل شد. قابل توجه این که قرآن با بکار بردن واژه بضع، مدت تقریبى آن پیروزى را بیان کرد; زیرا این واژه، به عدد میان سه تا ده و به گفته برخى: پنج تا ده اطلاق مى شود و در پایان این قسمت خوبست بدانیم که، ممکن است افراد دیگرى نیز پیشگویى هایى کنند و درست باشد، ولى نام آن معجزه نیست، زیرا با ادعاى نبوت یا امامت همراه نبوده و چنین پیشگویى هایى در بیشتر موارد کلى بوده و با عبارتهایى چند پهلو بیان مى شود.• 3ـ اعجاز در وضع قوانین: اندیشمندان غیر مسلمان نیز به این نکته معترفند که، قرآن عهده دار سعادت بشر، کلام الهى،… بهترین قوانین و نسخه پرافتخار بشرى است که قوانین سعادت بشریت، باید از روى آن نوشته شود.• از ویژگى هاى قانون الهى و قرآن، احیاى ارزشهاى معنوى و اخلاقى است که با مقایسه بین وضعیت اسفبار آن روز جهان، که بشریت را لب پرتگاه نابودى قرار داده بود، با قوانین حیات بخش قرآن، به خوبى مى توان به معجزه بودن آن پى برد. ۴ـ اعجاز، از نظر علوم جدید و اکتشافات علمى: قرآن اقیانوس بى کرانى از علوم تجربى و انسانى است که دانشمندان را به تحقیقات زیادى وا داشته و آنها را مجبور کرده که اعتراف کنند، قرآن ساخته و پرداخته حضرت محمد(صلى الله علیه وآله)نیست، بلکه از ناحیه غیب به او وحى شده است. حرکت و جاذبه زمین، حرکت خورشید و منظومه شمسى، گسترش روزافزون جهان، زوجیت عمومى و دهها نمونه دیگر، همگى از جنبه هاى اعجاز علمى قرآن هستند.• 5ـ اعجاز در معارف: وجود بسیارى از اصول کلى فلسفه الهى و اشاره به چندین برهان فلسفى، از جمله برهانهاى امکان، حدوث، نظم، فطرت، تمانع و حکمت، از جمله وجوه اعجاز و شگفتى هاى فلسفى قرآن است، که اگر هم اکنون نیز تمام مردم و اندیشمندان جمع شوند، محال است بتوانند کتابى جامع مثل قرآن ـ حتى سوره اى مثل یک سوره قرآن ـ بیاورند.• 6ـ شگفتى هاى عددى و ریاضى قرآن: هر چند به گفته انیشتین ـ دانشمند بزرگ قرن بیستم ـ «قرآن کتاب هنر، هندسه یا حساب نیست، بلکه مجموعه اى از قوانین است که بشر را به راه راست هدایت مى کند. ولى بسیارى از مسایل اصلى و کلیدى ریاضیات در قرآن آمده است، که اگر با توجه به وضعیت آن روز حجاز، که تعداد افراد با سواد آن کمتر از تعداد انگشتان بودند و آنها نیز از ریاضیات مطلب زیادى نمى فهمیدند، به مجموع این موارد با دقت نظر کنیم، مى فهمیم، قرآن از نظر اعداد و ریاضیات نیز در حد اعجاز است.• 7ـ اعجاز از نظر آهنگ و موسیقى: سخنان ادبا یا شعر است یا نثر، ولى قرآن نه شعر است و نه یک نثر معمولى متعارف، بلکه نثرى است داراى آهنگ مخصوص به خود، نثرى که هنگام تلاوت قاریان قرآن به طور کامل در قالبى آهنگین قرار مى گیرد، گرچه ما نمى توانیم تعبیر موسیقى را که در عرف ما آلوده با مفاهیم منفى است، در مورد قرآن بکار ببریم، ولى بعضى از نویسندگان معروف عرب، مانند: مصطفى رافعى در کتاب اعجاز القرآن چنین مى گوید: «اسلوب و طریقه قرآن، آهنگ و لهجه هایى بوجود مى آورد، که هر شنونده اى را وادار به استماع مى کند و این خود یک نوع موسیقى مخصوص است که در کلمات موزون دیگر تا آن زمان سابقه نداشته است; این نظم و ترتیب در قرآن، وسیله اى بود که طبع عرب را صفا مى داد، و به طرز جدیدى از نظم و اسلوب سخن آشنا مى ساخت، که بى سابقه بود.»• 8ـ اعجاز از جهت آورنده: شخصیتى که قرآن را ارائه کرده، هرگز نزد استادى درس نخوانده، گرچه این معنا در ابتدا نقص به نظر مى رسد، ولى شخص پیامبر(صلى الله علیه وآله) یک نقطه قوّت مهم به شمار مى رود; چرا که بعد از آوردن قرآن با آن عبارتها و محتوا و معارف عالى، دیگر کسى شک نمى کند، که قرآن زاییده فکر یک انسان درس نخوانده باشد، بدون شک، اگر پیامبر(صلى الله علیه وآله)در آن محیط کوچک که افراد درس خوانده در آن، بسیار محدود بودند، در مکتب استادى حضور یافته بود، ممکن بود عده اى آن را دستاویز خوبى براى نسبت دروغ و کذب به پیامبر(صلى الله علیه وآله) قرار دهند.• آنچه در این مختصر اشاره شد، تنها برخى از وجوه اعجاز و شگفتى هاى قرآن بود که ثابت مى کند قرآن معجزه جاوید است. براى کسب اطلاع بیشتر به منابعى که در متن آمده رجوع کنید. امّا یک نوشته انسانى ـ هر چند به وسیله یک دانشمند برجسته نوشته شده باشد ـ چنین امتیازهایى را ندارد.• خواهر گرامى محبوبه حقیقى اصل; سلام بر شما; امیدوارم که حالتان خوب باشد و سال جدید تحصیلى را با تلاش بیشترى آغاز کرده باشید. یکى از بهترین عبادت هایى که پیامبر عزیز سفارش فرموده اند، یادگیرى دانش است. به فرموده حضرت على(علیه السلام) ارزش هر کس به مقدار دانش اوست: قیمت هر کس به قدر علم اوست *** همچنین گفته است امیرالمؤمنین در هر حال آرزو مى کنم که شما و دیگر همکلاسى هایتان در راه علم و دانش موفّق باشید و مخصوصاً در یادگیرى قرآن کریم و دانستنى هاى مربوط به آن امسال پیشرفت زیادى بنمایید. خواهرم! سه سؤال شما را خیلى کوتاه پاسخ مى دهم، ولى اگر دیدید پاسخ من کافى نبود بار دیگر سؤال کنید. درباره پرسش اولتان باید بگویم که طولانى ترین آیه قرآن آیه ۲۸۲ سوره بقره است که تقریباً یک صفحه کامل است. این آیه درباره روابط مالى بین انسان هاست که گاهى کسى به دیگرى بدهکار مى شود. قرآن در این آیه توصیه کرده که این گونه مسائل را مردم بنویسند. نوشتن، باعث مى شود که اختلاف ها کم شود و خیلى از دعواها دیگر اتفاق نیفتد. پاسخ پرسش دوّم شما هم در آیه ۶۴ سوره الرحمان است. این آیه کوتاه ترین آیه قرآن کریم است که مى فرماید: «مُدْهآمَّتان». این کلمه به معنى دو بهشت سرسبز و خرّم است. درباره آخرین پرسشتان هم باید بگویم که آیه الکرسى آیه ۲۵۵ سوره بقره است که به خاطر آمدن کلمه «کرسى» در این آیه، آن را «آیه الکرسى» نامیده اند. کلمه کرسى در زبان عربى به معنى تخت است. در این آیه مى خوانیم که: «وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَـوَ تِ وَالاَْرْض» تخت خدا آسمان ها و زمین را در بر گرفته است. منظور از تخت همان تختى است که پادشاهان بر آن مى نشینند و حکومت مى کنند. قرآن کریم در این آیه مى خواهد به ما بگوید که مثل پادشاهان بر تخت کوچکى ننشسته است.تخت او و وسعت حکومت او همه جاى دنیاست. او همه جا هست و حکومت و قدرت او تمام آسمان ها و زمین را فرا گرفته است. فکر مى کنم پاسخ پرسش هایتان را دریافت کرده اید. اگر باز هم سؤالى داشتید، در برگه اى که برایتان مى فرستم بنویسید و بفرستید. خدانگهدار خادم قرآن کریم ۱. پیام قرآن، جمعى از نویسندگان، ج ۸، ص ۹۰، انتشارات نسل جوان. ۱. پیام قرآن، جمعى از نویسندگان، ج ۸، ص ۲۷۹، انتشارات نسل جوان. ۱. ر.ک: قرآن و دیگران، على اکبر صداقت، ص ۴۶، نشر روح. ۱. پیام قرآن، ج ۸، ص ۲۴۵، نشر نسل جوان. ۱. ر.ک: الالهیات، آیت الله سبحانى، ج ۱، ص ۳۹ـ۷۷. ۱. ر.ک: الریاضیات فى القرآن، دکتر ابوالوفاء تفتازانى. ۱. پیام قرآن، ج ۸، ص ۱۲۰. ۱. پیام قرآن، ج ۸، ص ۶۱. ۱. ر.ک: مجمع البیان، مرحوم طبرسى(رحمه الله)، ج ۱و۲، ص ۸۵، دارالمعرفه، بیروت ـ آش
مبنع : پرسمان قرآن
