قهر کردن در چه مواردی جایز و در چه مواردی جایز نمی باشد؟
قهر کردن به غیر از موارد بسیار کمی، کار ناشایستی می باشد. زیرا باعث آزار و اذیّت دیگران شده و روابط دوستانه را بکلی از بین می برد و به همین خاطر خداوند مهربان را ناراحت می کند. از این رو خداوند چنین افرادی را دوست ندارد و کارهای نیک آن ها را نمی پذیرد.
قهر کردن در واقع نوعی فشار روانی است که قهر کننده قصد دارد مخاطب خودش را بوسیله آن تحت فشار قرار داده، وادار به پذیرش خواسته های خود نماید. مثلاً وقتی که کودکی سر سفره غذا قهر می کند، به خاطر این است که مادرش را تحت فشار روانی قرار داده، در نتیجه او را وادار به زیاد کردن غذا نماید. حتماً می پرسید آیا قهر کردن کار خوبی است یا نه؟
قهر کردن به غیر از موارد بسیار کمی، کار ناشایست و بدی می باشد. زیرا چنین حرکتی از ضعف شخصیت فرد قهر کننده حکایت کرده و باعث آزار و اذیّت اطرافیان می گردد. قهر کردن و بریدن پیوند دوستی تا حدّی ناشایست است که پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ درباره آن می فرمایند: «یا اباذر ایّاک و هجران اخیک فانّ العمل لا یتقبّل من الهجران»(۱) «ای ابوذر مبادا رابطه خود را با برادرانت قطع نمایی، زیرا اعمال (نیکوی) کسی که پیوند دوستیش را با برادرانش قطع نماید، پذیرفته نمی شود » و در جای دیگری می فرمایند: «لا تحلّ الهجره فوق ثلاثه ایام فان التقیا، فسلّم احدهما، فردّ الآخر اشرکا فی الاجر، و ان لم یردّ برئ هذا من الاثم . بآء به الآخر»(۲) «بیش از سه روز قطع رابطه کردن حلال نیست. پس هرگاه (پس از سه روز) همدیگر را ببینند و یکی از آن ها به دیگری سلام بکند (آشتی نماید) و دیگری جواب سلام اوّلی را بدهد، هر دو در ثواب این پیوند دوستانه شریک خواهند بود. ولی (اگر اولی سلام داد)، امّا دومی جواب سلام او را نداد (و آشتی نکرد) کسی که سلام داده است از گناه قطع رابطه پاک می شود و گناه آن به دوش دوّمی خواهد بود.»
بنابراین اگر کسی پیوند دوستانه خود را با دوستان و نزدیکانش ببرد باید بداند که کارهای نیکی که انجام می دهد مورد قبول خداوند قرار نگرفته و به سوی او بالا نمی رود. و در صورتی که مرتکب این عمل شیطانی شد، هر چه زودتر باید آشتی بکند، و تمام ناراحتی ها و کینه هایی را که از طرف مقابل در دل داشت بیرون بریزد و اگر طرف مقابل نیز مقصر باشد ، باید او را ببخشد تا به ثواب و پاداش بزرگ الهی دست بیابد.
در موارد زیر قهر کردن اشکال ندارد:
الف) در صورتی که فرد مورد نظر دارای اخلاق ناشایست باشد و ارتباط با او موجب شود که شما نیز به طرف رفتارهای ناشایست تمایل پیدا کنید. در این صورت باید ارتباط خود را با او قطع کنید.
ب) در صورتی که دوست شما در رفتارهای خود دچار اشتباه شده است و تذکرات و نصیحت های شما به او ثمری نداشته است، در این صورت برای این که او به اشتباه خود پی ببرد می توانید برای مدت کوتاهی با او قطع ارتباط کنید. مثلاً جایی که مادری به دخترش می گوید درس بخوان! ولی با وجود نصیحتهای مادر، دخترش درس نمی خواند در این صورت اگر او با دخترش حرف نزند، تا دخترش متوجه اشتباه خود شده و به خاطر ایجاد ارتباط با مادرش درس بخواند. این مادر کار خوبی انجام داده است.حال اگر ما خواهر یا برادر و یا دوست بهانه گیری داشته باشیم که با ما قهر کرده، چه باید بکنیم؟
در صورتی که قهر کردن او بخاطر کار بدی است که از ما سرزده است حتماً باید از او عذر خواهی کرده و دلش را بدست آوریم. امّا در غیر این صورت بهترین راه و شاید تنهاترین راه اصلاح چنین افرادی بی اعتنایی به قهر کردن آنهاست یعنی برای ما هیچ گونه اهمیّتی نداشته باشد که مثلاً خواهرمان قهر کرده است یا نه؟ زیرا در این صورت او متوجّه خواهد شد که نمی تواند با قهر کردن ما را تحت فشار قرار داده و به خواسته های غیر معقول خود برسد.
پاورقی:
۱٫ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، (مؤسسه الوفاء، چاپ دوّم، ۱۴۰۳ هـ )، ج ۷، ص ۸۹ .
۲٫ تفسیر معین، ص ۳۰۸ .
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
