طرز تلفّظ انواع حروف قرآنی از جمله ص ـ ث ـ س ـ ز ـ ذ را بنویسید؟
حروف قرآنی همان حروف الفبای عربی هستند که تلفّظ بیشتر آن ها در زبان عربی مشابه تلفّظ حروف در زبان فارسی است. توضیح نکات تجویدی و زیباخوانی این حروف نیازمند مراجعه به کتاب هایی است که در پایان معرفی خواهد شد. علاوه بر این، گوشدادن به نوارهای ترتیل و صوت قرآن، کمک شایانی به یادگیری تلفّظ صحیح این حروف خواهد کرد.
در این نوشتار شیوه ی تلفّظ آن دسته از حروفی که تلفظ شان در زبان عربی و زبان فارسی تفاوت دارد بیان میگردد
۱. حرف «عین»: از وسط حلق ادا میشود و در هنگام تلفظ آن، دیواره ی حلق جمع میگردد و صدای حرف در حال سکون مقداری کشیده میشود مانند: تَعْلَمُونَ.
۲. حرف «غین»: در تلفظ حرف «غین» ابتدای حلق (مرز حلق و دهان) به زبان کوچک نزدیک شده و این حرف به صورت سایشی، نرم و کشیده ادا میشود مانند: اَغْنی.
۳. حرف «حاء»: از وسط حلق ادا میشود و در هنگام تلفّظ آن، دیواره ی حلق فشرده میگردد و این حرف با گرفتگی خاصی ادا میشود مانند: اَحْوی.
حرف «خاء» و «هاء» و «همزه» نیز از جمله حروف حلقی هستند که در جایی خود باید دنبال شود.
۴. حرف «ثاء»: از اتصال نوک زبان به سر دندانهای ثنایای بالا و به صورت دمیدگی ادا میشود مانند: اِثْمَ.
۵. حرف «صاد»: از حروف اطباق و استعلاء و در هنگام تلفّظ، به علّت انطباق سطح زبان با کام بالا و میل ریشه ی زبان به سقف دهان به صورت درشت و پرحجم ادا میشود. دو حرف «سین» و «صاد» دارای صفت «صفیر» بوده و از این جهت تفاوتی ندارند مانند: اَصْدَقَ.
۶. حرف «طاء»: از حروف اطباق و استعلاء است و به علّت انطباق سطح زبان با کام بالا و تمایل ریشه ی زبان به سقف دهان به صورت درشت و پرحجم ادا میشود مانند: طابَ.
۷. حرف «واو»: در زبان فارسی از اتّصال لب پایین به سر دندانهای ثنایای بالا پدید میآید، ولی در زبان عربی، لبها بدون برخورد با دندانها به حالت غنچه و پیوسته درمیآید و این حرف از میان دو لب تلفّظ میشود مانند: یَوْم.
۸. حرف «ذال»: از برخورد بخش مجاور نوک زبان به سر دندانهای ثنایای بالا و به صورت نازک و کمحجم ادا میشود مانند: اَذْهَبَ.
۹. حرف «ظاء»: در زبان عربی مانند حرف «ذال» از برخورد بخش مجاور نوک زبان با سر دندانهای ثنایای بالا ادا میشود، با این تفاوت که حرف «ذال» به صورت نازک و کمحجم ولی حرف «ظاء» به علت انطباق سطح زبان با سقف دهان و بالاآمدن ریشه زبان، به صورت درشت و پرحجم ادا میشود مانند: یُظْهِرُ.
۱۰. حرف «ضاد»: در زبان عربی از برخورد کناره ی زبان با دندانهای آسیایی «اضراس» فک بالا ادا میشود.
در تلفّظ حرف «ضاد» دو ویژگی وجود دارد:
الف: «ضاد» از حروف «اطباق» و «استعلاء» بوده و در ادای آن سطح زبان با سقف دهان منطبق شده و ریشه ی زبان نیز به طرف بالا متمایل میگردد و در نتیجه این حرف به صورت درشت و پرحجم گفته میشود.
ب: حرف «ضاد» به علّت آن که دارای صفت «استطاله» میباشد، در تلفظ آن، کناره ی زبان به دندانهای اضراس [«آسیا»] کشیده شده تا به مخرج حرف لام متّصل شود. به همین سبب نباید این حرف را به صورت دال درشت تلفّظ نمود، همانگونه که بعضی از عرب زبانها تلفظ میکنند.(۱)
در پایان جهت یادسپاری باید گفت: «علم تجوید» را باید نزد اهل فنّ فرا گرفت و کلاس های ویژه را پشت سر گذاشت.
پاورقی:
۱. حبیبی، علی، شهیدی، محمدرضا، روانخوانی و تجوید قرآن کریم، انتشارات روحانی، چاپ اول، ۱۳۷۶.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
