حدیث منسوخ چیست؟

حدیث منسوخ چیست؟ نمونه ای مثال بزنید

نسخ در لغت به معنای زائل شدن و از بین رفتن امری به چیزی دیگری می باشد که به دنبال آن چیز اولی می آید نظیر زوال سایه که با آمدن آفتاب از بین می رود.

و در اصطلاح خاص علماء و دانشمندان دینی، نسخ عبارت است از برداشته شدن حکم ثابت دینی که ظاهر آن استمرار و دوام می باشد

به وسیله دلیل دیگری که حجت بر حکم دوم می باشد و در حقیقت با آمدن دلیل دوم روشن می شود که مدت و وقت حکم اوّلی سپری شده است.(۱)

روی این جهت دلیل ناسخ چه حدیث و روایت باشد یا آیه، شاهد این امر است که زمان حکم اولی که مدلول و مفاد دلیل و روایت منسوخه بوده سپری شده و به پایان رسیده است.

عنوان «ناسخ» و «منسوخ» از عناوینی است که هم در تفاسیر به آن پراخته شده و هم در علم درایه، زیرا هم آیات ناسخ و منسوخ دارد و هم روایات.

دو نمونه از روایات منسوخ شده

حال به عنوان نمونه به برخی از روایات نسخ شده اشاره می شود و برای تفصیل آن به کتب مربوطه ارجاع داده می شود.

جابر بن عبدالله انصاری از پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ روایت نموده است که حضرت فرموده است:

قبلا شما را از خوردن و ذخیره کردن گوشت قربانی منع می کردم. ولی حال می توانید از آن بخورید و ذخیره کنید.(۲)

همین روایت در منابع روائی ما شیعیان با اندک اختلاف و به صورت ذیل ذکر شده است:

امام صادق ـ علیه السلام ـ و امام محمد باقر ـ علیه السلام ـ روایت کرده اند که:

پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ از خوردن گوشت قربانی بعد از گذشت سه روز منع کرده بود، سپس اذن داده و فرمود: بعد از سه روز نیز می توانید از آن بخورید.(۳)

به هر حال ذخیره نمودن گوشت قربانی و خوردن آن بعد از گذشت سه روز ممنوع بوده

و سپس همین حکم نسخ شده و حضرت دستور داده به خوردن از آن و با این دستور منع را برداشته است.

_________________________

پاورقی:

۱. هاشم زاده، هریسی رنجمی، بیان در علوم و مسایل کلی قرآن، بی تا، ص۳۴۵. سبحانی، جعفر، مفاهیم القرآن، ص۳۶۳. شیخ مفید، اوایل المقالات، ص۳۲۸.

۲. حاکم نیشابوری، محمد، معرفه علوم الحدیث، بیروت، دارالآفاق الجدیده، چاپ چهارم، ۱۴۰۰ق، ص۸۷.

۳. شیخ طوسی، محمد، الاسبتصار، ج۲، ص۲۷۴، دارالکتب الاسلامیه، بی تا. علامه حلی، تذکره الفقها، طبع قدیم،

مکتبه الرضویه لاحیاء الآثار، الجعفریه، بی تا، ص۳۸۸. حر عاملی، وسایل الشیعه، ج۱۰، ص۱۴۸.

منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات

آیات نسخ