جنیان هم به جهنم و بهشت وارد میشوند؟چهره آن ها در بهشت چگونه است؟

آیا جنیان هم به جهنم و بهشت وارد میشوند؟چهره جنیان در بهشت چگونه است؟

جن در لغت به معنای پوشیده بودن و خفاء شی از حواس است اما در قرآن و متون وحیانی جنّ عبارت است از طایفه ای از موجودات که به اقتضای طبیعتشان از حواس ظاهری افراد بشر پوشیده هستند و برخی از ویژگی های آنهاعبارتند از:

۱. جنیان طایفه ای از موجودات هستند که از آتش آفریده شده اند، وَالْجَآنَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ مِن نَّارِ السَّمُومِ(۱). و جن را پیش از آن از آتش سوزان آفرریدیم.

۲. این نوع مخلوقات قبل از نوع بشر خلق شده اند،وَالْجَآنَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ(۲). و جن را پیش از آن خلق نمودیم.

۳. موجودی است همانند انسان که مکلف و مختار می باشد و دارای زندگی و مرگ و قیامت هستند: مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ(۳)، أُوْلَئِک الَّذِینَ حَقَّ عَلَیْهِمُ الْقَوْلُ فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ(۴). جن و بشر را تنها به خاطر عبادت خودم آفریدم، آنان کسانی هستند که فرمان عذاب در باره آنها و اقوامی که پیش از آنان از جن و انس بودند تحقق یافته است

۴. این نوع مانند نوع بشر دارای شعور و اراده است و علاوه بر این، کارهای سریع و اعمال شاقّه را می توانند انجام بدهند.

۵. افراد صالح و خوب دارند همانگونه که افراد ناصالح و ناپاک دارند. وَأَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَمِنَّا الْقَاسِطُونَ(۵)به تحقیق که برخی از ما مسلمان و برخی متجاوز هستند.و برخی دیگر از ویژگی ها که برای آنان بیان گردیده است و از بحث ما خارج است.

پاسخ :

در پاسخ سوال می گوییم که اصل بهشت یا جهنم رفتن جنیان مورد اختلاف دانشمندان و مفسران و حکمای اسلامی است تا چه رسد به چهره آنان در بهشت و جهنم، و نیز اینکه آیا جنیان مومن به بهشت می روند یا خیر؟ بین مفسرین اختلاف نظر است و برخی از مفسران با استناد به بعضی احادیث گفته اند که جنیان به بهشت نمی روند بلکه به جایی می روند که حائل میان بهشت و جهنم است و به آن اعراف می گویند و برخی دیگر از مفسّران برآنند که جنّیان به بهشت می روند و از بعضی دیگر نقل کرده اند که پاداش آنها همان دور ماندن از آتش است ولی در مقابل اینها کسانی هم قائلند که جنیان در نعمت و نقمت (بهشت و جهنّم)با انسانها برابرند(۶).

علامه مجلسی می نویسد: اختلافی در این نیست که جنّ و شیاطین مکلّف هستند و کافران آنها در آتش، عذاب خواهند شد، اما اینکه آیا مومنان آنان داخل در بهشت خواهند شد یا نه، علمای اهل سنّت در آن اختلاف نظر دارند، ولی از علمای شیعه کسی در این باره تصریحی ندارد. تنها علی بن ابراهیم از مفسرین شیعه در تفسیر خود آورده است که از حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ در باره مومنان جنّ سوال شد که آیا وارد بهشت خواهند شد؟ حضرت فرمودند: نه، لکن خدای را خطایری (محوطه هایی که از چوب یا نی می سازند) است بین بهشت و دوزخ که مومنان جنّ و فاسق شیعه در آن خواهند بود،(۷) ولی مرحوم علامه طباطبایی این روایت را گویا قبول ندارد و آن را تأویل کرده است و در ذیل این روایت فرموده است: گویا منظور از این خطیره بعضی از درجات بهشت باشد که پایین تر از بهشت صالحان است.(۸)

از این فرموده علامه به دست می آید که ایشان قائل به بهشت رفتن مومنان جنیان است. همچنین مرحوم دربندی از مقتضای آیات و روایات و عقل و اجماع به اضافه ضرورت دین و مذهب استدلال کرده که آنها در ثواب و عقاب و خلود در بهشت یا دوزخ نیز همچون انسانها هستند.(۹) علامه جوادی آملی در این مورد می فرماید: از آیات قرآن استفاده می شود که اصل تکلیف و سعادت و شقاوت و پاداش و کیفر اخروی تنها ویژه انسان نیست، بلکه طایفه جنّ نیز مکلّف و چون انسان، سعادتمند و یا شقاوتمند هستند.(۱۰)

بنابراین از سخنان بزرگان بدست می آید که مومنان اجنّه به بهشت بروند، چرا که بعید است که تکالیف جنیان همانند انسانها باشد و در صورت مخالفت کیفر ببینند، ولی در ثواب و پاداش برای کارهای خوب متفاوت باشند و به بهشت نروند و با فاسقان شیعه در یکجا باشند. اما در جواب سوال مذکور بعد از اثبات بهشت و جهنم برای جنّیان باید گفت از آنجا که جنّ یکی از اسرار عالم خلقت است، بگونه ای که تجربه بشری و عقل بشر ازشناخت آن و آداب و احکام آن اظهار عجز می کند، آنچنان که اگر راهنمایی های وحی و قرآن نبود ما چیزی در آن باب نمی دانستیم، چگونگی چهره جنیان در بهشت و جهنم برای ما مجهول است و از روایات تا جایی که بنده حقیر جستجو کردم چیزی در این مورد یافت نکردم که بیانگر چگونگی چهره جنیان در بهشت و جهنم باشد. بنابر این همچنان که چگونگی نماز و روزه و جهاد و حج جنّیان برای ما مجهول است، چگونگی چهره آنان در بهشت و جهنم نیز برای ما مجهول است و تا نقلی در این مورد وارد نشده باشد ما نمی توانیم از عقل خود برای چگونگی چهره آنان در بهشت و جهنم اظهار نظر کنیم، چرا که اصل وجود آنها با نقل ثابت شده است و باید چگونگی و کیفیات آنان نیز با نقل ثابت شود در حالی که ما در مورد سوال هیچ نقلی نداریم.

نتیجه: آنچه از آیات و روایات بدست می آید این است که جنّ قبل از انسان خلق شده است و همانند انسان دارای اراده و شعور است و نیز همانند انسان مرگ و زندگی و قیامت دارد و به دستورات دین مکلّف هستند و برای معرفت و عبادت خداوند آفریده شده اند و باید به دستورات دین پایبند باشند و همچون انسان ها با حالت اختیار و قدرت بر نافرمانی وظایف دینی آفریده شده اند و هم مؤمن دارند هم کافر و فاسق و خداوند در آیات قرآن به عذاب کفار و گنهکاران آنان تصریح فرموده است. هم چنین از سخنان بزرگان شیعه به دست می آید که اینان دارای بهشت و جهنم هستند، هر چند چگونگی بهشت و جهنم آنان و نیز چگونگی چهره آنان در بهشت و جهنم برای ما مجهول است و ما بدان علم نداریم و نقلی هم در این زمینه وارد نشده است.

پاورقی:

۱. حجر:۲۷
۲. همان.
۳. ذاریات : ۵۶.
۴. احقاف : ۱۸.
۵. جن : ۱۴.
۶. جمعی از نویسندگان، دانشنامه جهان اسلام( زیر نظر غلام علی حداد عادل)، تهران، ج ۱۰، ص ۷۹۴.
۷. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۶۳، ص ۲۹۱.
۸. موسوی همدانی، محمد باقر، ترجمه تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ج ۲، ص ۷۴.
۹. جمعی از نویسندگان، دائره المعارف تشیع، نشر شهید محبّی، ج ۵، ص ۴۵۱، و اسرار الشهاده، ص ۵۷۲.
۱۰. جوادی آملی، عبدالله معاد در قرآن، نشر اسراء، قم، ج ۵، ص ۴۴۷.

منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات

در روایات