مقاتل معتبر در خصوص کربلا را معرفی کنید

مقاتل معتبر در خصوص کربلا را معرفی کنید. و سیر تاریخی حرکت حضرت از مدینه تا کربلا را بطور خلاصه نقل کنید؟

پاسخ:

از منابع معتبر شیعه می توان به «مقتل ابی مخنف» به عنوان اولین مقتل سالار شهیدان اشاره کرد. در مورد این مورخ، نجاشی می نویسد: «ابومخنف استاد و بزرگ تاریخ نویسان کوفه و چهره ی سرشناس آنان و مورد وثوق و اطمینان همه بوده است».(۱) از منابع معتبر دیگر می توان «امالی شیخ صدوق»، «دمع السجوم علامه شعرانی»، «لهوف سید بن طاوس» با ترجمه عقیقی بخشایشی، «نفس المهموم محدث قمی»، «بحار الانوار جلد ۴۵» علامه مجلسی، «مقتل الحسین خوارزمی» و «منتهی الامال محدث قمی» را نام برد. و از منابع اهل سنت می توان به «تاریخ طبری»، «البدایه و النهایه ابن کثیر »، «اخبار الطوال دینوری» و «الکامل ابن اثیر» اشاره کرد.
چون معاویه در سال ۶۰ هجری قمری مرد، یزید به والی مدینه دستور داد تا از امام حسین بیعت بگیرد. وقتی ولید بن عقبه_ والی مدینه_ از امام خواست با یزید بیعت کند، امام یک شب مهلت خواست در شب بعد امام همراه اهل بیت خود به سوی مکه روانه گردید.
سوم شعبان سال۶۰ه‍ ق، امام به مکه رسیدند. و چون خبر مرگ معاویه به اهل کوفه رسید و دانستند که امام از بیعت با یزید امتناع فرموده، همه در خانه ی سلیمان بن صرد خزاعی جمع شده و به امام نامه نوشتند که به کوفه بیاید و رهبری آنان را به دست گیرد و پی در پی پیکهایی چون قیس بن مسهّر، عبدالرحمان ارحبی، عماره بن عبدالسلولی، هانی بن هانی،‌سعید بن عبدالله حنفی را بسوی امام روانه کردند.
وقتی تعداد نامه ها و پیک های کوفیان زیاد شد، امام مسلم بن عقیل_ پسر عموی خود_را به عنوان نماینده به کوفه فرستاد.(۲)هنگامی که مسلم به کوفه رسید و اجتماع مردم را دید و همگی به او دست بیعت دادند، او به امام پیغام داد که بسوی کوفه حرکت کند. این جریان به گوش یزید رسید و بخاطر عملکرد ضعیف نعمان بن بشیر، او را از امارت کوفه عزل و عبید الله بن زیاد را به جای او گماشت.
با آمدن عبیدالله اوضاع دگرگون شد، او تمام یاران مسلم را با تهدید و تطمیع از اطراف او پراکنده ساخت و بالاخره او را که تنها مانده و در خانه پیرزنی مخفی گشته بود دستگیر کرده از بام قصر خود به پایین انداخته و به شهادت رساند.(۳)
امام حسین(ع) هشتم ذی الحجه از مکه خارج شد تا مبادا توسط عمال یزید در آنجا مورد حمله قرار بگیرد و در خانه خدا خونی ریخته شود. موقع حرکت افرادی از جمله محمد حنفیه و ابن عباس خواستند مانع حرکت امام به سوی کوفه شوند اما امام به هر کدام پاسخی در خور داد.
چون امام به منطقه ی حاجر رسید قیس بن مسهّر را برای بررسی اوضاع به کوفه گسیل داشت. اما وقتی سپاه کوچک اما با عظمت امام به منطقه ثعلبیه رسید عده ای خبر شهادت مسلم بن عقیل را به ایشان دادند.(۴)
در منطقه ی شراف بود که امام با سپاه حرّ بن یزید روبرو شدند. امام دستور فرمودند که افراد او و اسبهایشان را سیراب کنند. و هر دو سپاه در نماز ظهر به حضرت اقتدا کردند. امام به حر فرمود اگر اهل کوفه بر عهدی که بستند، نیستند ما بر می گردیم، اما حرّ پاسخ داد من دستور دارم تا همراه سپاه تو باشم و نگذارم نزدیک کوفه شوی و یا جای دیگر بروی تا دستور دیگری برسد.(۵)
امام ـ علیه السلام ـ برای اینکه بهانه ای دست آنان باقی نماند و حجت را بر آنها تمام کند فرمود شما کوفیان نامه نوشتید و از من دعوت کردید بیایم اکنون اگر می خواهید بر می گردم.(۶)
عمر بن سعد قضیه را به اطلاع عبیدالله بن زیاد رساند اما عبیدالله پاسخ داد به آنان بگو باید همگی با یزید بیعت کنند و او را امیرالمؤمنین بدانند. اما امام حسین بیعت با یزید را که بمعنای تأیید اعمال وقیحانه ی او و از بین رفتن دین بود، نپذیرفت.
روز هفتم محرم بود که عبیدالله دستور داد که سپاه مانع استفاده امام و یاران او از رود فرات شوند.و عمر بن سعد گروهی را مأمور ساخت تا از رسیدن آب به امام و یاران و اهل بیت جلوگیری کنند.
عصر روز نهم محرم عمر بن سعد لشگر خود را لشگر خدا خوانده و از آنها خواست که در راه بهشت گام بردارند، و به دنبال آن طبلهای جنگ نواخته شد.امام حسین ـ علیه السلام ـ برادرش عباس را روانه کرد تااز دشمن برای مناجات مهلت بگیرد.
در همان شب امام حسین یاران خود را جمع کرده و خطاب به آنان فرمودکه این لشکر جرّار مرا می خواهند شما می توانید از تاریکی شب استفاده کنید و جان به سلامت ببرید. اما یاران با وفایش پاسخ دادند ما جان و مال و اهل خود را فدای تو می کنیم.(۷)
جمعه، روز دهم محرم شد امام طبق وظیفه الهی خویش سعی کردند تا شاید با خطابه ای عده ای را از خواب غفلت شیطانی بیدار کرده و سعادتمند نمایند لذا خطاب به سپاه کوفه فرمود: ای مردم در هوا و هوس شتاب نکنید، شما مرا می شناسید که فرزند دختر رسولخدا و علی بن ابیطالب هستم. به چه جرمی ریختن خون مرا روا می دانید. ای عمر بن سعد تو مرا می کشی تا به حکومت ری برسی اما هیچوقت به آرزویت نخواهی رسید.(۸)
حرّ بن یزید ریاحی به خود آمد و نادم و پشیمان به جمع یاران امام پیوست و خود را از عذاب ابدی خداوند نجات داد.
طولی نکشید که فرمان جنگ توسط عمر بن سعد صادر شد و بین دو سپاه جنگ در گرفت، سپس جنگ تن به تن شروع گشت. چون ظهر شد، امام از دشمن خواست که جنگ را متوقف کنند تا به نماز بایستند اما آن نامردمان درنده خو، در بین نماز بسوی آنان تیر اندازی کردند و دو نفر را که به حفاظت امام ایستاده بودند به شهادت رساندند. ابتدا اصحاب به مصاف دشمن رفته و همه شهید شدند. سپس اولین نفر از بنی هاشم و فرزندان امام حسین که حضرت علی اکبر بود به میدان جنگ رفت . دیگر شهدای بنی هاشم عبارتند از: دو پسر حضرت زینب، سه برادر حضرت ابوالفضل، سه پسر امام حسن ـ علیه السلام ـ و علی اصغر و در نهایت برادر امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل که پرچمدار لشکر بود و برای آوردن آب برای خیمه ها به سوی رود فرات حمله برده بود. مجموع شهدای بنی هاشم ۱۷ نفر بوده است.
وقتی تمامی اصحاب و بنی هاشم به شهادت رسیدند امام ـ علیه السلام ـ خود به تنهایی به قلب لشکر دشمن هجوم بردند عمر بن سعد چون دید با جنگ تن به تن نمی توانند آسیبی به فرزند علی برسانند، دستور می دهد دسته جمعی حمله کنند و در نهایت آن حضرت را به شهادت می رسانند و شمر خبیث برای اینکه جایزه ای بزرگ نصیبش شود سر مبارکش را از تن جدا می کند.
با شهادت امام، عمر سعد ملعون دستور حمله به خیمه ها و آتش زدن آنها را می دهد و هر چه در خیمه ها بود حتی زیور آلات کودکان و زنان را با تمام شقاوت می ربایند. بدین ترتیب فجیع ترین روز تاریخ بشری به پایان می رسد و اهل بیت رسول خدا بدون هیچ سایبان و پوششی بر روی شتران بدون زین و جهاز تا کوفه و از آنجا تا دمشق به اسارت برده می شوند.

پاورقی:

۱. نجاشی، رجال نجاشی، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ ۶. ۱۴۱۸ه‍ ، ص۳۲۰.
۲. محدث قمی، سفینه البحار، تهران، فراهانی، بیتا، ج۲، ص۴۶۷.
۳. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ه‍ ق، ج۴۴، ص۳۴۰.
۴. مجلسی، پیشین،
۵. ابن اثیر، الکامل، بیروت، داراحیاء التراث، ۱۴۰۸، ج۲، ص۵۶۲.
۶. هاشمی، علی بن حسین، الحسین فی طریقه الی الشهاده، قم، شریف رضی، ۱۴۱۳، ص۹۴.
۷. هاشمی، پیشین، ج۳، ص۱۷۵.
۸. تقوی، ابوالفضل، تمدن اسلام و ایران، قزوین، بحرالعلوم، چاپ اول، ۱۳۷۵، ص۵۶.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات