یاران و شاگردان بزرگ حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ را نام برده و به اختصار توضیح دهید.

امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ اصحاب و شاگردان درعلوم محتلف داشت ، تا آنجا که حدیث شناسان و رجال دانان، شاگردان و اصحاب آن بزرگوار را درطول امامت ودوره های مختلف .چهار هزار نفر ذکر کرده اند،(۱) به نام ومعرفی اجمالی برخی از یاران و شاگردان بزرگ امام صادق ـ علیه السّلام ـ اشاره می شود:

شاگردان فقهی امام:۱. ابان بن تغلب ابو سعید البکری الجریری،(۲) وی حضور امام سجاد و امام محمد باقر و امام جعفر صادق ـ علیهم السّلام ـ را درک کرده و از آنها نقل روایت نموده و نزد ایشان مورد وثوق و صاحب منزلت خاصی بوده است. امام باقر ـ علیه السّلام ـ به ابان فرمود: در مسجد مدینه بنشین و برای مردم فتوی و احکام الهی را بیان کن زیرا من دوست دارم در میان پیروان من کسانی مانند تو دیده شود.(۳)
۲. زراره بن اعین شیبانی، که جمیع فضائل در او جمع بوده، وی قاری و فقیه و متکلم و شاعر و ادیب و در آنچه نقل می کرد راستگو بود(۴) و روایات زیادی را از امام سجاد و امام باقر و امام صادق ـ علیهم السّلام ـ نقل کرده است.(۵)
۳. ثابت بن دینار ابوصفیه الأزدی ابو حمزه ثمالی، او محضر امام زین العابدین و امام باقر و امام صادق ـ علیهم السّلام ـ را درک کرد و از این بزرگواران روایت نقل کرده و در نقل حدیث مورد اعتماد و ثقه است و امام صادق ـ علیه السّلام ـ در مورد او فرمود: ابوحمزه ثمالی در زمان خود، سلمان است.(۶)
۴. برید بن معاویه عجلی کوفی، از اصحاب مورد و ثوق امام باقر و امام صادق ـ علیهما السّلام ـ که نزد ایشان دارای مقام خاصی بود و در زمان امام صادق ـ علیه السّلام ـ از دنیا رفت.(۷)

شاگردان متکلم امام:۱. محمد بن علی بن نعمان کوفی معروف به مومن طاق، دشمنان به او لقب شیطان الطاق دادند، و از امام زین العابدین و امام باقر و امام صادق ـ علیهم السّلام ـ روایات زیادی نقل کرده است. و دارای کتاب های متعدد از جمله. الامامه، کلامه علی الخوارج و کتاب مجالسه مع ابی حنفیه و المرجعه و… است.(۸)
۲. هشام ابن حکم کندی، که از امام صادق و امام موسی کاظم ـ علیهم السّلام ـ نقل حدیث کرد و مورد وثوق و دارای کتاب های متعدد از جمله. امامه، کتاب رد بر زنادقه و… است.(۹)
۳. عبدالله بن ابی یعفور عبدی کوفی، مورد وثوق و در میان اصحاب، صاحب عظمت و نزد امام صادق ـ علیه السّلام- اگرامی بود و در زمان حضرت از دنیا رفت.(۱۰)
شاگردان علم حدیث و محدثین معتبر:۱. جابر بن یزید جعفی کوفی، وی محضر امام باقر و امام صادق ـ علیهما السّلام ـ را درک کرد و در زمان امام صادق ـ علیه السّلام ـ از دنیا رفت و دارای کتاب های متعدد از جمله. کتاب نوادر، جمل، مقتل امیرالمومنین ـ علیه السّلام ـ ، و مقتل امام حسین ـ علیه السّلام ـ است.(۱۱)
۲. فضیل بن یسار بصری،(۱۲) ثقه و از امام باقر و امام صادق ـ علیهما السّلام ـ روایت نقل کرده و در زمان امام صادق ـ علیه السّلام ـ از دنیا رفت.(۱۳)
۳. اسحاق بن عمار صیرفی کوفی، از اصحاب امام صادق و امام موسی کاظم ـ علیهما السّلام ـ است، علمای رجال در حق او گفته اند: که او شیخ اصحاب ما و ثقه است.(۱۴)
۴. فیض ابن المختار کوفی، ثقه و از روات امام باقر و امام صادق و امام موسی کاظم ـ علیهم السّلام ـ است و صاحب کتاب می باشد.(۱۵)

پاورقی:

۱. مفید، الارشاد، ترجمه: رسولی محلاتی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۸۳ ش، ج ۲، ص ۲۵۳.
۲. طوسی، رجال طوسی، نجف، منشورات المطبعه الحیدریه، چاپ الاولی، ۱۳۸۱ ق، ص ۱۵۱.
۳. طوسی، فهرست، نجف، منشورات المطبعه الحیدریه، طبیعه الثانیه، ۱۳۸۰ ه‍ ، ص۴۱. و احمد بن العباس نجاشی، کتاب الرجال، منشورات مرکز نشر کتاب، ص ۷ و ۸.
۴. احمد بن العباس نجاشی، همان، ص ۱۳۲. و حلی، رجال، نجف، منشورات مطبه الحیدریه، طبعه الثانیه، ۱۳۸۱، ص ۷۶.
۵. طوسی، فهرست، پیشین، ص ۱۰۰.
۶. همان.
۷. احمد بن العباس نجاشی، پیشین، صص ۸۹ و ۸۷. و حائری، جامع الرواه، چاپ رنگین، ۱۳۳۱ ه‍ ، ج ۱، صص ۱۳۴ و ۱۱۷.
۸. احمد بن العباس نجاشی، پیشین، ص ۲۴۹. و طوسی، فهرست، پیشین، ص ۱۵۷.
۹. طوسی ، پیشین، ص ۳۳۸. و حائری، پیشین، ج۲، ص ۳۱۳.
۱۰. همان، ص ۱۰۰، و طوسی، اختیار معرفه الرجال (معروف به رجال کشی، التحقیق: میرداماد، محمد باقر مجلسی، مؤسسه آل البیت، ج ۲، ص ۵۱۸.
۱۱. احمد بن العباس نجاشی، پشین، ص ۹۹. و حائری، جامع الرواه، پیشین، ج ۱، ص ۱۳۴.
۱۲. طوسی، رجال، پیشین، ص ۲۷۱.
۱۳. احمد بن العباس نجاشی، پیشین، ص ۲۳۸.
۱۴. طوسی، اختیار معرفه الرجال، پیشین، ج ۲، ص ۷۰۵. و احمد بن العباس نجاشی، پیشین، ص ۵۵.
۱۵. احمد بن العباس نجاشی، پیشین، ص ۲۳۹.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات