چرا دختران حضرت موسی بن جعفر به ویژه حضرت معصومه ازدواج نکرده اند؟
اغلب منابع تاریخی که در مورد زندگانی حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ ودختران موسی بن جعفر (ع) می‌باشند به این نکته اذعان دارند که اکثر دختران امام هفتم ـ علیه السّلام ـ ازدواج نکردهاند. مؤلف تاریخ قدیم قم می‌گوید: «به من رسیده است که رضائیه، دختران خود را به شوهر نمیدادند . چون برای آنها همکفوی پیدا نمی کردند».(۱) و همچنین آقای اشتهاردی می‌گوید: «تقریباً قطعی است که حضرت معصومه ازدواج نکرده است»(۲).
جامعه‌ای که آنها زندگی می کردند، اختناق و دشمنی با آل ابی طالب توسط دستگاه حاکمه به اوج خود رسیده بود تا جایی که کسی جرأت نمی‌کرد خودش را به علویان نزدیک کند و یا به آنها منسوب کند. در این وضع خفقان خانم فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ سنین کودکی را سپری می‌کرد و از طرفی پدر بزرگوارش را از وطن دور کرده و در بغداد زندانی نمودند و مدت طولانی را آن حضرت در زندان سپری کردند و نهایت در زندان شهید شدند با این وجود عدم ازدواج دختران امام هفتم ـ علیه السّلام ـ را می‌توان به عللی بیان کرد.
۱- به خاطر نامساعد بودن وضع آن زمان و خفقان حاکم بر جامعه که بر ضد علویان بود و کسی را جرأت نبود خود را به این خاندان نزدیک کند چه رسد به اینکه با آنها وصلت و ازدواج نماید زیرا داماد حضرت موسی بن جعفر بودن از نظر دستگاه طاغوتی هارون موجب خطر شدید برای آن داماد می‌شد.
۲- چنانکه نویسنده ی تاریخ قم می نویسد: « همچنین بمن رسیده است که رضائیه(خاندان منسوب به امام رضا) دختران خود را بشوهر نمیدادند زیرا که کسی که همسر و هم کفو ایشان بوده باشد نمی یافتند و موسی بن جعفر را بیست و یک دختر بوده است و از این جهت هیچ یکی را از ایشان بشوهر نداده است تا غایتی که این معنی در میان دختران ایشان عادت شده است و محمّد بن علی الرضا بشهر مدینه ده دیه وقف کرده است بر دختران و خواهران خود که شوهر نکردهاند و از ارتفاعات آن دیه ها نصیب و قسط رضائیه که بقم ساکن بودهاند از مدینه جهت ایشان آورده،(۳)
ازاینروی شاید به خاطر عدم کفو و نبودن همسری شایسته غیر از آل ابی طالب برای همسری دختران موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ بود. چرا که در امر ازدواج کفو و برابر هم بودن زوجین اهمیت فراوان دارد اگر دختران موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ این مسئله را مورد مداقه قرار نمیدادند احتمال داشت که در دست عده‌ای مسلمان منافق گرفتار شوند. چنانچه امام موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ به دختران و فرزندان خود سفارش کرده بودند که به رأی و مشورت برادرشان، امام رضا ـ علیه السّلام ـ ازدواج کنند.(۴) و این سفارش بیانگر آن است که باید برای آنها همسر مناسبی باشد با توجه به اینکه در مورد حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: اگر خداوند متعال علی ـ علیه السّلام ـ را برای فاطمه ـ سلام الله علیها ـ نمی‌آفرید در سراسر زمین از حضرت آدم گرفته تا هر انسانی بعد از او همسر و همتا و مناسبی برای فاطمه ـ سلام الله علیها ـ پیدا نمی‌شد.(۵)
۳- یعقوبی دراین باره می نویسد: موسی [بن] جعفر وصیت کرد که دخترانش شوهر نکنند و هیچیک از آنان شوهر نکرد مگر ام سلمه که در مصر بازدواج قاسم بن محمد بن جعفر بن محمد در آمد و در این باره میان قاسم و خویشانش جریان سختی پیش آمد تا آنجا که قاسم قسم خورد که جامه از وی دور نکرده و جز آنکه او را به حج برد منظوری نداشته است.(۶)
۴- حدیثی از پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ نقل شده که فرمودند: دختران ما برای پسران ما هستند،(۷).
ازاینروی حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله علیها ـ و برخی از خواهران ازدواج نکرده بودند مسلم است و این هم به خاطر وضع نامساعد و خفقان موجود در عصر آن بزرگواران بود و دیگر اینکه کفو و همسر مناسبی که لایق کمالات و در شأن حضرت فاطمه معصومه باشد نبوده . ازطرفی وصیت امام کاظم (ع) نیزازدلایل مهم به شمار می آید.
پاورقی:
۱. قمی، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قدیم قم، ترجمه حسن بن علی، تصحیح سیدجلال تهرانی، مطبعه مجلسی، ص ۲۱۱.
۲. محمدی اشتهاردی، محمد،حضرت معصومه فاطمه دوم، ص ۱۱۶، انتشارات علامه، چاپ دانش، اول، ۷۵.
۳. تاریخقم همان ،سادات حسینیه ….. ص : ۲۱۱
۴. کلینی، اصول کافی، ج۱، ص ۳۱۷.
۵. اصول کافی، ج ۱، ص ۲۶۱.
۶. تاریخیعقوبى:ترجمه آیتی ،چاپ ششم،تهران:علمی وفرهنگی۱۳۷۱ ج ۲ص : ۴۱۹ ۴۲۱
۷. شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج ۳، باب الاکفاء، ص ۳۹۳.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
