آیا امام رضا ـ علیه السلام ـ غیر از امام جواد ـ علیه السلام ـ فرزند دیگری داشته است؟

امام علی بن موسی الرضا ـ علیه السلام ـ سال ۱۴۸ق در مدینه متولد شدند و در صفر ۲۰۳ هـ . ق در سن ۵۵ سالگی در طوس به شهادت رسیدند(۱) امام ـ علیه السلام ـ در طول امامت خویش، شاهد نزاع و درگیری دو برادر یعنی امین و مأمون برای رسیدن به قدرت بودند. و عاقبت مأمون حکومت را به دست آورد و پس از مدتی، امام ـ علیه السلام ـ را با زور و تهدید به ولیعهدی خود گماشت. و سرانجام ایشان را با خوراندن انگورهای زهرآلود به شهادت رسانید.

در مورد تعداد فرزندان امام ـ علیه السلام ـ دو دیدگاه وجود دارد:۱- جمعی از علما،از آن جمله می توان به: ابن شهرآشوب(۲)، محمد بن جریر طبری(۳)، شیخ مفید(ره)(۴)، مرحوم طبرسی(۵) اشاره نمود، که معتقدند ایشان غیر از امام جواد ـ علیه السلام ـ فرزند دیگری نداشته اند.
۲- گروه دوم برای امام ـ علیه السلام ـ بیش از یک فرزند قائل شدند که به دو دسته تقسیم می شوند:
۱-۲- برخی از دو فرزند نام بردند به نامهای «محمد و موسی» و یا «محمد و جعفر».
۲-۲- بعضی نیز شش اولاد ذکر کرده اند که پنج پسر به نامهای: محمد، حسن، جعفر، ابراهیم و حسن، دختری به نام عایشه که از این دسته می توان به محقق اربلی(۶) و ابن خشاب بغدادی(۷) اشاره کرد.
در بین علمای شیعه اختلاف نظر است. برخی سکوت کرده و یا تنها به یک فرزند قائل شدند. اما در میان گروه دوم نیز، اگر برخی سخن از تعدد فرزندان گفتند یا از عامه (اهل سنت) نقل نموده و یا بدون استناد مطلبی ذکر کرده اند.(۸)
پس مشهور در نزد علمای شیعه این است که امام جواد ـ علیه السلام ـ تنها فرزند امام رضا ـ علیه السلام ـ بوده و ایشان پسری بنام جعفر نداشتند.جمعی از گزاره های روایی نیز دیدگاه مشهور را تایید می نماید. از آن جمله در بحارالانوار به نقل از هرثمه آمده است که برای امام ـ علیه السلام ـ جز محمدجواد ـ علیه السلام ـ فرزند دیگری وجود ندارد(۹).
اما ائمه پس از امام رضا ـ علیه السلام ـوفرزندان آنها همچون موسی مبرقع ، معروف به ابن الرضا بوده اند که در منابع روائی به آن اشاره شده شاید مشاء اختلاف علما درباره ی تعداد فرزندان امام رضا این مسئله باشد.

پاورقی:

۱. شیخ مفید، الارشاد، ترجمه ساعدی خراسانی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۷۶، ص۵۹۰.
۲. مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب، درالاضواء، چاپ دوم ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۳۹۷.
۳. محمد بن جریر طبری، دلائل الامامه، قم، مؤسسه بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ ق. ص۳۵۹.
۴. الارشاد، همان، ص۶۱۴.
۵. علامه طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، تهران، مکتبه علمیه اسلامیه، ۱۳۳۸، ص ۳۲۹.
۶. محقق اربلی، کشف الغمه فی معرفه الائمه، بیروت، دارالکتاب الاسلامی، ۱۴۰۱ق، ج۳، ص۳۸.
۷. ابن خشاب بغدادی، تاریخ موالید الائمه، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۶ ق، ص۳۸.
۸. معینی محمد جواد، و ترابی، احمد، امام علی بن موسی الرضا ـ علیه السلام ـ منادی توحید و امامت، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۳۷۶ش، ص۱۸.
۹. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه وفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق، ج۴۹، ص۲۲۱.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات