موقعیّت جعفر کذاب در میان شیعه و رابطه امام حسن عسگری با او چگونه است؟

جعفر برادر امام حسن عسکری علیه السلام بود که شیعیان امامیّه او را جعفر کذّاب می‌خواندند زیرا پس از برادرش دعوی امامت ‌کرد و منکر فرزند داشتن امام حسن عسکری علیه السّلام بود. جعفر کذّاب کینه اش ابو عبد الله و لقبش کرین بود زیرا ۱۲۰ فرزند از وی به جا ماند و پسران او را به‌خاطر نسبت دادن به جدّشان، حضرت علی بن موسی الرضا علیه السّلام ، رضویون می‌خوانند.(۱)

گفته شده که جعفر برای این‌که امامت خودش را بشناساند حاضر شد ۲۰۰۰۰۰ دینار به یکی از کارگزاران دستگاه خلافت رشوه بدهد.(۲) زیرا که جعفر مردی دنیا دوست و عشرت طلب بود و طالب مقام برادرش بود و برای رسیدن به آن مقام به انواع وسایل و جلسه‌ها متمسّک می‌شد. البته باید گفت که منابع شیعه درباره جعفر دو قول متفاوت دارند:
پاره‌ای می‌گویند: که وی تا پایان زندگی بر دعوای دروغین خود پای می‌فشرد و هم‌چنان خود را امام می‌دانست.
امّا برخی دیگر از منابع می‌گویند: که وی از دعوی کذب خود دست برداشت و توبه کرد، و شیعیان نیز به جای جعفر کذّاب به او جعفر تائب گفتندو کلینی به روایت از محمّد بن عثمان می‌گوید: امام دوازدهم علیه السّلام در توقیعی به توبه او تصریح کرده‌اند و گفته‌اند: راه جعفر، راه برادران حضرت یوسف علیه السّلام است که سر‌انجام توبه کردند و گناهان آنها بخشوده شد.(۳)
تابعین و پیروان جعفر سه گروه بودند، عدّه‌ای می‌گفتند:
۱ – امام بعد از حسن ـ علیه السّلام ـ ، جعفر است، زیرا از حسن ـ علیه السّلام ـ فرزندی نمانده.
۲ – عدّه‌ای می‌گفتند: جعفر امامت را از پدرش علیه السّلام گرفته و نه از برادرش حسن علیه السّلام و یااز برادرش دیگرش که محمّد نام داشت و در حیات امام حسن عسکری از دنیا رفت ، گرفته است .
۳ – گروهی می‌گفتند: که امامت از محمّد بن علی علیه السّلام که عموی جعفر بود به او رسیده.(۴)
لذا می‌توان گفت: اگر چه منابع راجع به شخصیت جعفر اختلاف نظر دارند ولی از نظر شیعه ، جعفر فردی مقام پرست بود که به‌ خاطر ریاست، ادّعای امامت کرده و از نظر امام حسن عسکری علیه السّلام دروغ‌گو و فاسق شناخته شد و با وی میانه خوبی نداشتند.
و در عصر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه ) هم بعد از شهادت امام حسن عسکری علیه السّلام در مدّت کوتاهی ادّعای امامت نمود که با وجود پر برکت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه ) و اقامه نماز توسط آن حضرت بر پیکر پدرش و بروز برخی معجزات از آن حضرت، نقشه‌های جعفر بر هم ریخت و نتوانست موقعیتی مناسب برای خود در میان شیعیان کسب نماید.(۵)

پاورقی:

۱. شکور، محمّد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوّم، ص ۱۳۹.
۲. دائره المعارف شیعه، تهران، نشر شهید محبی، ۱۳۷۵، ج ۵.
۳. همان.
۴. شهرستانی، ملل و نحل، قاهره، چاپ دوّم، ص ۱۵۱ .
۵. پیشوایی، مهدی، سیره پیش‌وایان، قم، موسسه امام صادق ـ علیه السّلام ـ ، ۱۳۷۷ش، ص ۶۵۸.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات