آیا امام زمان (ع) علاوه بر یاران اصلی یاران دیگری هم دارند؟

یاران امام زمان(ع)، سنگ‌های زیرین انقلاب جهانی‌اند. همان‌گونه که پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلّم ) با همراهی مهاجران و انصار، رسالت شکوهمندش را به انجام رساند و امام علی ( علیه السّلام ) با مجاهدت سرداران رشیدش، حماسه‌های بزرگ آفرید. فریادرس موعود نیز، با همکاری مردان نمونه و خود ساخته، عدالت را به جهان باز خواهد آورد. منابع دینی ما، بر جایگاه والای آن جوانمردان اشارت‌ها دارد.(۱) امامان(ع)، آرزومند همراهی آن حضرت بوده‌اند و یاوری آن چهره پنهان کرده را به دوستان خویش، همیشه یادآوری می‌فرموده‌اند. عدد یاران اصلی آن حضرت، سیصد و سیزده نفر یاد شده است.در موثقه مفضل بن عمر از امام صادق ( علیه السّلام )امده است : گویا می‌نگرم قائم را بر منبر کوفه و سیصد و سیزده نفر یارانش، که پیرامونش گرد آمده‌اند،‌ به شمار اهل بدر.(۲)

این مضمون، به طور مستفیض از ائمه(ع) به ما رسیده است. از جمله روایت محمدبن حنیفه از حضرت علی ( علیه السّلام ) ،(۳) روایت عبدالاعلی(۴) و ابی الجارود(۵) و ابی بصیر از امام باقر(ع)(۶) و روایت ابی خالد(۷) و ابن حضرمی و ابان بن تغلب(۸) و مفضّل بن عمر(۹) از امام صادق (ع)و… در متون عامّه و اهل سنّت نیز، در عدد یاران مهدی (ع)، تعداد یاد شده، بارها و بارها یاد شده است، از جمله: روایت ام سلمه از پیامبر ( صلی الله علیه و آله )(۱۰) و روایت سیوطی از امام باقر ( علیه السّلام ).(۱۱) در برخی از روایات، یاران مهدی(ع) ده‌هزار نفر یاد شده و تا آنان گردهم نیایند قیام صورت نمی‌گیرد. در صحیحه ابی بصیر از امام صادق(ع)امده است: که تا حلقه کامل نگردد،‌ قائم خروج نمی‌کند، گفتم: کامل شدن حلقه به چند نفر است فرمود: ده‌هزار نفر.(۱۲) در روایات دیگر، به جای کامل شدن حلقه از کامل شدن (العقد)(۱۳) و (فئه)(۱۴) سخن به میان آمده است که باگرد آمدن ده هزار نفر تکمیل می‌شوند. در نقل‌های دیگر، از شمار کمتر و در برخی بیشتر از عدد پیشین نیز، یاد شده است. از جمله، ابن رزین غافقی از امام علی ( علیه السّلام ) روایت می‌کند که: «مهدی (ع) در میان دوازده تا پانزده هزار یاور قیام خواهد کرد.»(۱۵) و در روایت ابن مسعود، شمار بیعت‌ کنندگان، بیش از پنج هزار نفر ذکر شده است.(۱۶) در احادیث دیگر به توده‌های انبوهی اشاره شده است که از نقاط گوناگون جهان،‌ به ویژه مشرق زمین به کمک امام می‌شتابند.(۱۷) امام صادق ( علیه السّلام ) می‌فرماید: «سیصد و سیزده نفر یاران با او بیعت می‌کنند. او تا هنگام کامل شدن ده هزار نفر در مکه اقامت کرده سپس رهسپار مدینه می‌گردد»(۱۸). امام صادق ( علیه السّلام ) در پاسخ شخصی که گمان می‌برد، یاران مهدی(ع) تنها افراد اندکی هستند و حضرت، تنها با نیروی آنان، به اصلاح جهان خواهد کوشید، فرمود: خروج مهدی به فراهم شدن امکانات بستگی دارد.همچنین از ابی بصیر از امام صادق ( علیه السّلام )روایت شده که : مردی از کوفیان، از امام صادق(ع) پرسید همراهان قائم چند نفرند؟ مردم می‌گویند: مانند اهل بدر، سیصد و سیزده نفر بیش نیستند، فرمود:‌ جز به همراهی افراد قدرتمند قیام نکند، آنان هم کمتر از ده هزار نفر نباشند.(۱۹) علاّمه مجلسی، همین معنی را از روایات استنباط کرده و می‌نویسد: «یاران مهدی(ع)منحصر به سیصد و سیزده نفر نیستند، بلکه این شمار یارانی هستند که حضرت به کمک آنان حرکت را آغاز می‌کند.»(۲۰) شاهد بر مطلب این‌که در برخی روایات، به جای «صحابه»، «من اصحابه»(۲۱) آمده که نشان می‌دهد شمار یاد شده، طلایه‌داران یاران امام(ع) را تشکیل می‌دهند که خود را به حضرت می‌رسانند و نهضت را آغاز می‌کنند و در مقابل دشمنان مکی، به دفاع از امام(ع) می‌پردازند.(۲۲) احتمال می‌رود این گروه اندک،‌ فرماندهان و وزیران امام(ع) باشند که در آغاز هسته‌های اصلی نیروها را بر عهده دارند و پس از پیروزی، برای ارشاد و دادرسی و کارگزاری به سرزمین‌های دور و نزدیک فرستاده می‌شوند. امام صادق(ع) می‌فرماید: «گویا می‌نگرم به قائم برفراز منبر کوفه،که یارانش در پیرامون او حلقه زده‌اند. آنان پرچمداران لشکرها و کارگزاران امام بر روی زمین هستند.»(۲۳). از این گروه، به «نقبا»، «خواص» و «ذخرالله»‌تعبیر شده است.(۲۴) یاران مهدی (ع) از صنف و نژاد ویژه‌ای نیستند، بلکه از گروه‌ها و نژادهای گوناگون از سرتاسر جهان هستند. مردمی که به یاری امام (ع)می‌شتابند، «من اقالیم الارض» «من اقصی البلاد»هستند. در این حرکت عظیم، مردمان عجم، نقش پراهمیتی در خدمت گزاری امام(ع) برعهده دارند.
حضرت در سنّ جوانان ظاهر می‌شود. یاران وی را نیز، بیشتر جوانان پرتحرک و پرنشاط تشکیل می‌دهند و پیران در میانشان اندک شمارند. «یاران قائم، جوانانند و پیران اندکی بسان سرمه در چشم یا نمک در طعام و کم‌ترین چیز در غذا نمک است»(۲۵) زنان نیز، در این نهضت بزرگ جایگاه شکوهمندی دارند و در همه مراحل انقلاب حضور فعال خواهند داشت. زنان در تهیه مقدمات حرکت،‌شرکت دارند و پس از پیروزی، در اداره کارها، به امام(ع) کمک می‌کنند.
امام باقر ( علیه السّلام ) می‌فرماید: «سوگند به خدا، سیصد و اندی نفر، بدون وعده پیشین گرد می‌آیند در میان آنان پنجاه زن است»(۲۶) وجود زنان در میان خواص و وزیران حضرت مهدی(ع)، نشانگر اوج و عظمت والای بانوان در انقاب جهانی است. کلمه «رجل» که در روایات به کار رفته علامت تغلیب است، نه حصر. در روایات عامه نیز از وجود زنان در نهضت مهدی(ع) یاد شده است.(۲۷) چه بسا بشود گفت: سه دسته روایت‌ها و گزارش‌های یاد شده، با یکدیگر تعارض ندارند، بلکه در طول یکدیگرند و در مجموع نشانگر سیر تشکیل یارانند. سیصد و سیزده نفر نخستین گروندگان هستند که در انتظار ظهور موعود در مکه بوده‌اند و یاران اصلی حضرت به حساب می‌آیند، که با گرد آمدن آنها، دعوت آغاز می‌شود. پس از انتشار خبر و گزارش آن به محرومان، ده یا دوازده هزار نفر، که نیروها و یاران فرعی و کمکی انقلاب را تشکیل می‌دهند، به سرعت به امام(ع) می‌پیوندند، با اجتماع آنان، پاک سازی حجاز آغاز می‌شود. در ادامه نهضت، توده‌های انبوه، از سراسر جهان، به حضرت می‌پیوندند و درگیری بزرگ و خونبار با مستکبران شروع می‌شود.

پاورقی:

۱. محمد باقر مجلسی،‌ بحارالانورار، بیروت ،مؤسسه الوفاء، ج ۵۲، ص ۱۰۵.
۲. شیخ عباس قمی،‌ مفاتیح الجنان، ترجمه الهی قمشه‌ای، انتشارات علمی.ص۹۸۸.
۳. لطف‌الله صافی،منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر، قم، داوری،ص۱۶۶.
۴. محمد باقر مجلسی، همان، ج ۵۲، ص ۳۴۰.
۵. نعمانی، الغیبه، تهران، انتشارات صدوق،ص۳۱۵.
۶. نعمانی، همان.
۷. محمد باقر مجلسی، همان، ج ۵۱، ص ۵۶.
۸. نعمانی، همان،ص ۳۱۵.
۹. صدوق، کمال‌الدین وتمام النعمه، ص ۶۷۲.
۱۰. هیثمی، نورالدین، مجمع الزوائد و منبع الفوائد،ص ۱۱۹، چاپ شده در موسوعه الامام المهدی، ج ۱، مکتبه الامام امیرالمؤمنین.
۱۱. سیوطی، الحاوی للفتاوی ج ۲، ص ۱۵۰، چاپ شده در (موسوعه الامام المهدی (ع)).
۱۲. نعمانی، همان،ص ۳۰۷.
۱۳. محمد باقر مجلسی، همان، ج ۵۱، ص ۱۵۷.
۱۴. حویزی، تفسیر نورالثقلین،علمیه، ج ۱، ص ۲۴۹،.
۱۵. سید بن طاووس ،الملاحم و الفتن، بیروت، مؤسسه الوفاء، ص۶۵.
۱۶. سیوطی، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۵۲، چاپ شده در موسوعه الامام مهدی.
۱۷. محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، ج ۶۰، ص ۳۱۶.
۱۸. مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۸۳، چاپ شده در مصنّفات شیخ مفید، ج ۱۱، کنگره هزاره شیخ مفید.
۱۹. صدوق، کمال‌الدین و تمام النعمه، قم، دفتر انتشارات اسلامی ، ج ۲، ص ۶۵۴.
۲۰. محمد باقر مجلسی، همان، ج ۵۲. ص ۳۲۳.
۲۱. قمی، کفایه الاثر فی النص علی الائمه الاثنی عشر(ع)،ص ۲۷۸ـ۲۷۹.
۲۲. محمد باقر مجلسی، همان، ج ۵۲، ص ۳۰۶.
۲۳. صدوق، همان، ص ۶۷۳.
۲۴. محمد باقر مجلسی، همان، ج ۵۳، ص ۷.
۲۵. نعمانی، الغیبه،ص ۳۱۶.
۲۶. محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۲۳.
۲۷. سیوطی، الحاوی للفتاوی، ج ۲، ص ۱۳۴.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات