کتاب های معتبر تاریخی برای شناخت درست زندگی ائمه ـ علیهم السّلام
کتاب های معتبر تاریخی برای شناخت درست زندگی ائمه ـ علیهم السّلام.
پاسخ:
کتابهای زیادی درباره زندگی معصومین نوشته شده است. قبل از ذکر منابع مهم مربوط به زندگی ائمه لازم است، روشن شود که اینگونه منابع تاریخی به سه دسته تقسیم می شود
دسته اول: منابع دست اول که یا در عصر خود ائمه نوشته شده است، یا اولین کتابی است که با فاصله کوتاهی از عصر ائمه نوشته شده.
دسته دوم: منابعی هستند که دست اول نیستند ولی از منابع مختلف جمع‌آوری و بازنگری و تدوین شده‌اند
دسته سوم: منابعی هستند که تحقیقی و تحلیلی بوده و به تحلیل زندگی ائمه پرداخته‌اند و از زوایای مختلف سیره ائمه را مورد بررسی قرار داده‌اند (برخلاف برخی از منابع که صرفاً نقلی و خبری بوده‌اند). اینگونه آثار، سیره اجتماعی و سیاسی ائمه را به طور مفصل مورد بررسی و تحلیل قرار داده‌اند و از اوضاع سیاسی، اجتماعی معاصر ائمه گزارش مفصل ارائه داده‌اند. لازم به ذکر است که برخی از منابع، سیره و زندگی تمام ائمه را از امام علی(ع) تا امام عصر(عج) مورد بررسی قرار داده‌اند و برخی از آنها اختصاص به زندگی یک یا دو امام دارند که به برخی از آنها نیز اشاره می‌شود.
در بین منابع دست اول بهترین و معتبرترین کتابی که درباره زندگی همه ائمه و سیره آنها مطالبی مفید و دقیق دارد:
۱. کتاب الارشاد شیخ مفید است، که از لحاظ اعتبار و اتقان علمی کتابی کم‌نظیر و عالی است.
(در برخی از منابع تاریخ عمومی مثل طبری و ابن اثیر و تاریخ مسعودی و تاریخ یعقوبی به برخی از ابعاد زندگی امامان از جمله امیر المؤمنین و امام حسن و امام حسین ـ علیهم السّلام ـ اشاره شده است. و در تاریخ یعقوبی مقداری بیشتر از منابع فوق درباره زندگی ائمه مطلب وجود دارد).
۲. مناقب ابن شهر آشوب از جمله منابع و کتابهایی است که در آن درباره سیره و زندگی تمام معصومان مطالبی مفید و کامل وجود دارد و در چندین جلد منتشر شده است. مناقب خوارزمی، نیز از جمله کتابهایی است که درباره زندگی معصومین مطالبی مفید نگاشته، البته درباره امام حسین ـ علیه السّلام ـ مقاتل بسیار زیادی هست، از جمله آنها مقتل ابی‌مخنف و مقتل مقرم و مقتل خوارزمی و نفس المهموم محدث قمی و…. می‌باشد. و درباره امام حسین ـ علیه السّلام ـ کتابهای تحلیلی زیادی نوشته شده است، می‌توانید مراجعه کنید.
۳. بحار الانوار مجلسی، مجلدات ۴۰ الی ۵۴ درباره تمام معصومین مطالبی مفید و جامع دارد (جامع‌ترین کتابی است که درباره زندگی ائمه اخبار گوناگون نقل کرده است).
۴. مجلداتی از کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی و برخی از مجلدات کتب اربعه مطالبی دقیق و کامل دارند.
۵. کتاب جامع دیگری که توسط آیت الله میلانی نوشته شده کتاب «قاداتنا کیف نعرفهم» (پیشوایانمان را چگونه بشناسیم؟) می‌باشد که کتاب معتبر و دقیقی است. این کتاب توسط مؤسسه آل البیت در ۸ جلد چاپ شده است.
۶. اثبات الهداه شیخ حر عاملی، (صاحب وسائل الشیعه).
۷. کتاب کشف الغمه اربلی، (ترجمه فارسی شده).
درباره منابع تحلیلی، تا به حال کتاب مفصل و جامعی که سیره و زندگی همه معصومین خصوصاً ائمه را نوشته باشد وجود ندارد، ولی به طور جداگانه درباره امام علی ـ علیه السّلام ـ کتابهای زیادی نوشته شده از جمله کتاب جرج جرداق، «امام علی صدای عدالت انسانی» و کتابهای کمپانی تحت عنوان «علی کیست» «حسن کیست» و…
و کتابهای سید جعفر شهیدی، درباره امام حسین ـ علیه السّلام ـ و امام زین العابدین ـ علیه السّلام ـ و کتابهای آقای سید جعفر مرتضی عاملی، درباره سیره ائمه، مثل تحلیلی از زندگی امام حسن ـ علیه السّلام ـ و پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ مناسب هستند و کتابهای مرحوم آیت الله سید رضا صدر مانند پیشوای شهیدان و راه مهدی و کتابی که آقای پیشوایی نوشته، سیره پیشوایان و کتاب خاندان وحی از سید علی اکبر قریشی و نقش ائمه در احیای دین از علامه عسگری و امام در عینیت جامعه از آقای حکیمی.
کتابهایی که مرحوم شهید مطهری درباره معصومین تألیف کرده است، واقعاً مفید هستند. خصوصاً کتاب حماسه حسینی که در سه جلد منتشر شده و کتاب سیری در سیره ائمه اطهار و قیام و انقلاب مهدی (عج) و اسلام و مقتضیات زمان با وجود حجم کم، ولی تحلیلی جامع از سیره همه آنها به دست می‌دهد و بسیار راه‌گشا می‌باشد. و کتب صلح امام حسن ـ علیه السّلام ـ که توسط حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای مقام معظم رهبری به فارسی ترجمه شده، بسیار کتاب نفیسی است که تحلیلی از زندگی و صلح امام حسن ـ علیه السّلام ـ ارائه داده است.
۳. کتاب چهارده معصوم آقای عمادزاده اصفهانی، که درباره تمام ائمه نوشته شده که مانند منتهی الآمال شیخ عباس قمی، تاریخ نقلی جامعی درباره زندگی همه معصومان است. در خصوص امام جواد ـ علیه السّلام ـ کتاب جامعی تحت عنوان موسوعه الامام جواد در دو جلد چاپ و منتشر شده و درباره امام زمان (عج) کتابهای فراوانی از جمله: ۱. غیبت نعمانی. ۲. غیبت شیخ مفید. ۳. غیبت شیخ طوسی. ۴. و منتخب الاثر آیت الله صافی. ۵. یوم الخلاص کامل سلیمان. ۶. عصر ظهور، علی کورانی. ۷. مکیال المکارم اصفهانی نوشته شده.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
سلام و درود و ممنون از راهنمایی ارزنده