چرا امامان ـ علیهم السلام ـ ساده زندگی می‌کردند؟
۱ـ همگامی با طبقه محروم جامعه. ۲ـ دلبستگی به دنیا مبغوض خدا و رسول خدا –صلی الله علیه و سلم – است. ۳ـ دور ساختن کبر و غرور. ۴ـ از باب مواسات و برابری با افراد جامعه.
از جمله عللی که می‌توان برای این موضوع مطرح کرد به عوامل ذیل می توان اشاره کرد:
۱ ـ همگامی با طبقه محروم جامعه:امیرالمؤمنین -علیه السلام- فرمود: «هنگامی که رهبر و مقتدای مسلمین، سمت رهبری را عهده‌دار شد باید از حیث پوشاک (زندگی) همچون افراد کم درآمد جامعه باشد.»(۱) در واقع ساده زیستی رهبران دینی دو پیا مد مثبت دارد و رعایت نکردن آن هم دو خطر بزرگ دارد. در صورت اول فقیر می‌تواند با نگاه و تأمل در زندگی حاکمان و رهبران، زندگی آمیخته به فقر خویش را به راحتی تحمل کند و احساس تبعیض ننماید و ثروتمندان جامعه گستاخ نشده و طغیان نمی کنند، و طبیعی است که در صورت دوم یعنی در جامعه‌ای که حاکم اسلامی و هیئت حاکمه کاخ‌نشین باشند، انسان‌های فقیر دیگر نمی توانند صبر کنند و همچنین ثروتمندان طغیان کرده، گستاخ شده و دست به چپاول می زنند.
۲ ـ دلبستگی به دنیا مبغوض خداست:در مخالفت انسان با خدا و رسول خدا همین بس که به امری که مبغوض و مطرود آنهاست محبت داشته باشند.
امیرمؤمنان علی -علیه السلام- برخورد پیامبر با دنیا را چنین توصیف می‌کند:
اگر در ما نبود جز دوستی آنچه خدا و رسول آن را دشمن می دارد و بزرگ دیدن آنچه خدا و رسول، آن را خُرد و کوچک می‌شمارد برای نشان دادن مخالفت ما با خدا کافی بود و سرپیچی ما از فرمان‌های او آشکار می‌نمود. (۲)
پیامبر -صلی الله علیه وآله و سلم – می‌فرماید:
ما را با دنیا چه کار باشد حکایت من و دنیا حکایت سواری است که در روز گرمی درختی برایش به پا شده و او در زیر آن درخت خواب کوتاهی نموده، سپس کوچ کرده و آن را واگذاشته است(۳).
ای بسا مرد حق اندیش و بصیر
می‌شود از کثرت نعمت ضریر(۴)
کثرت نعمت گداز از دل برد
ناز می آرد، نیاز از دل برد
سال‌ها اندر جهان گردیده‌ام
نم به چشم منعمان کم دیده‌ام
۴ ـ دور ساختن کبر و غرور:«زید بن وهب» می‌گوید گروهی از اهل بصره به حضور امام علی(ع) رسیدند و مردی از رؤسای خوارج در میان آنان بود به نام «جعده بن نعجه» نگاهی به لباس علی -علیه السلام- انداخت و گفت: چه چیز تو را از پوشیدن لباس خوب باز می‌‌دارد؟ امام فرمود: این لباس مرا از کبر و غرور دور می‌سازد و برای پیروی مسلمانان از من شایسته‌تر است.»(۵)
۵ ـ از باب مواسات و برابری با افراد جامعه:کفی بک عاراً أن تبیت ببطنه
و حولک أکباد تحنّ الی القّد(۶)
این ننگ تو را بس که شب با شکم سیر بخوابی، در حالی که در اطراف تو شکم‌هایی گرسنه و به پشت چسبیده باشند. آیا رهبران عدل، بسنده کنند که نامشان رهبر و پیشوا باشد و در سختیهای روزگار با مردم خویش شریک نگردند؟(۷) انسان برای چه آفریده شده است؟ این‌که همچون چهارپایان مدتی را در طلب تأمین شکم خویش گذراند و دیگر هیچ؟ از این زوایه انسان نمی‌تواند هرگونه که خواست زندگی کند و توجهی به مسؤولیت خود در قبال دیگران و جامعه انسانی نداشته باشد. و یؤثرون علی انفسهم ولو کان بهم خصاصهَ(۸) یعنی.و دیگران را بر خویش مقدم می دارند و به آنان ایثار می‌کنند در حالیکه خود بر آنچه می بخشند نیازمندند.
عن النبی -صلی الله علیه وآله و سلم – قال: من قضی لمؤمن حاجه کان کمن عبدالله دهراً(۹)
کسی که نیاز مؤمنی را برطرف کند مثل این است که خداوند را برای همیشه عبادت کرده است.
اشتغال به رسیدگی امور جامعه:«معمر بن خلاء» می‌گوید: از امام هشتم -علیه السلام- شنیدم که فرمود: «به خدا قسم اگر به تصدّی رهبری سیاسی جامعه دست یابم سخت‌ترین غذاها را خواهم خورد، اگرچه قبل از آن از غذاهای خوب استفاده می کردم و نیز خشن‌ترین لباسها را خواهم پوشید گرچه قبل از رهبری می توانستم از لباس مناسب و خوب استفاده کنم و همچنین به کارهای مداوم و سخت خواهم پرداخت ولی قبل از تصدّی مسؤولیت استراحت دارم.» (۱۰)
پاورقی:
۱. ـ محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج۱، ص۷۹.
۲. ـ نهج البلاغه، خطبه ۱۶۰.
۳. ـ کافی ، ج ۲، ص ۱۳۴.
۴. ـ ضریر: کور، نابینا، فرهنگ معین، ج ۲، ص ۲۱۸۸ و یا ضرر دیده ، و این معنی بهتر است.
۵. ـ ابن شهر آشوب، مناقب، ج ۲، ص ۹۶.
۶. ـ ابن ابی الحدید، شرح ابن ابی الحدید، ص ۲۸۸.
۷. ـ نهج البلاغه، نامه ۴۵.
۸. ـ حشر:۸.
۹. ـ بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۳۰۲.
۱۰. ـ بحارالانوار، ج ۷۹، ص ۳۱۴. روایت ۲۵.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
