واتقوا اللَّه چه معنایی دارد؟
معنی واتقوا اللَّه … این کلمه از ماده «وقی»است که به معنای حفظ و صیانت و نگهداری است.
معنای «اتقاء»، حفظ و نگهداری کردن است ولی معمولا در ترجمه های فارسی، این کلمه را به «حفظ و نگهداری» ترجمه نمی کنند؛
در ترجمه های فارسی اگر این کلمه را به صورت اسمی استعمال شود
مثل خود کلمه “تقوا” یا کلمه “متقین” ، به «پرهیزکاری» ترجمه می شود؛
مثلا در ترجمه « هدی للمتقین» گفته می شود : هدایت است برای پرهیزکاران. واتقوا اللَّه
و اگر به صورت فعلی استعمال شود، خصوصا اگر فعل امر باشد و متعلقش ذکر شود، به معنای خوف و ترس ترجمه می شود؛
مثلا در ترجمه «واتقوا اللَّه »یا «اتقوا النار» گفته می شود : از خدا بترسید.
البته کسی مدعی نشده که معنای “تقوا ” ترس یا پرهیز و اجتناب است
بلکه چون لازمه صیانت خود از چیزی، ترک و پرهیز است
و همچنین غالبا صیانت و حفظ نفس از برخی امور، ملازم است با ترس از آن امور،
لذا چنین تصور شده که تقوا مجازا در بعضی موارد به معنای پرهیز و در بعضی موارد دیگر به معنای خوف و ترس استعمال شده است
معنی واتقوا اللَّه … در واقع، معنای دقیق تر این جمله ها این است که خود را از گزند آتش حفظ کنید یا خود را از گزند کیفر الهی محفوظ بدارید؛
بنابراین ترجمه صحیح کلمه تقوا،خود نگهداری است که همان ضبط نفس است و متقین یعنی خود نگهداران. واتقوا اللَّه
(راغب در مفردات ذیل کلمه وقی این معنا را تأیید می کند).
+همچنین بخوانید : تفسیر کلام حضرت علی (ع) برای شناخت متقین
نتیجه اینکه:
ترجمه فارسی «تقوی» به «پرهیزکاری» دقیق نیست و در کتابهای لغت عربی معتبر این معنا نیامده است.
البته همانگونه که گفتیم شک نیست که لازمه عمل به تقوا و صیانت نفس نسبت به چیزی ، ترک و اجتناب از آن چیزاست
اما معنای تقوا همان ترک و پرهیز و اجتناب نیست؛ بلکه حفظ و نگهداری است. واتقوا اللَّه
انسان اگر بخواهد در زندگی اصولی داشته باشد و از آن اصول پیروی کند،
خواه آنکه آن اصول از دین و مذهب گرفته شده باشد و یا از منبع دیگری، ناچار باید یک خط مشی معینی داشته باشد
و هرج و مرج بر کارهایش حکمفرما نباشد.
لازمه خط مشی معین داشتن و اهل مسلک و مرام و عقیده بودن این است که به سوی یک هدف و یک جهت،
حرکت کند و از اموری که با هوا و هوسهای آنی او موافق است اما با هدف او و اصولی که اتخاذ کرده منافات دارد، خود را “نگهداری” کند .
بنابراین تقوا به معنای عام کلمه لازمه زندگی هر فردی است که میخواهد انسان باشد و تحت فرمان عقل زندگی کند
و از اصول معینی پیروی نماید.
تقوای دینی و الهی یعنی اینکه انسان خود را از آنچه از نظر دین و اصولی که دین در زندگی معین کرده و خطا و گناه و پلیدی و زشتی شناخته شده،
حفظ و صیانت کند و مرتکب آنها نشود .
به دیگر سخن، لازمه اینکه انسان از زندگی حیوانی خارج شود و یک زندگی انسانی اختیار کند اینست که از اصول معین و مشخص پیروی کند
و لازمه اینکه از اصول معین و مشخصی پیروی کند اینست که خود را در چهار چوب همان اصول محدود کند
واز حدود آنها تجاوز نکند و آنجا که هوا و هوسهای آنی او را تحریک می کند که از حدود خود تجاوز کند خود را ” نگهداری” کند .
نام این “خودنگهداری” که مستلزم ترک اموری است تقوا است.
تقوا همانند نماز و روزه و دیگر عبادات، از مختصات دینداری نیست، بلکه لازمه انسانیت است.
انسان اگر بخواهد از طرز زندگی حیوانی و جنگلی خارج شود ناچار است که تقوا داشته باشد
+ همچنین بخوانید : بهترین کتاب های خداشناسی وتقوا
تقوا محدودیت نیست، مصونیت است
فرق است بین محدودیت و مصونیت، اگر هم نام آن را محدودیت بگذاریم محدودیتی است که عین مصونیت است؛
مانند خانه ای که انسان در آن زندگی می کند که در عین محدودیت، حافظ او از گزند آسیبهای خارج از خانه (مثل سرما و گرما و …) است.
تقوا در درجه اول و به طور مستقیم از ناحیه اخلاقی و معنوی به انسان آزادی می دهد
و او را از قید رقیت و بندگی هوا و هوس آزاد می کند و رشته حرص و طمع و حسد و شهوت و خشم را از گردنش برمی دارد،
ولی به طور غیر مستقیم در زندگی اجتماعی هم آزادیبخش انسان است.
تقوی یک کمال نفسانی است که آدمی بعد از مدتی جهاد و مبارزه با نفس به شیوه مشروع می تواند در درون خود ایجاد کند
و نفس خود را همواره از آلودگی به گناه و خطا حفظ نماید و خواسته ها و سرکشی های نفس اماره را کنترل و رام نماید.
آنکه تکیه گاهش تقوا است و بر مرکب ضبط نفس سوار است عنان اختیار در دست خودش است
و به هر طرف که بخواهد در کمال سهولت فرمان می دهد و حرکت می کند. واتقوا اللَّه
امام علی (ع) در خطبه ۱۱۲ می فرماید :
« إن تقوی الله حمت اولیاء الله محارمه ، و الزمت قلوبهم مخافته ، حتی اسهرت لیالیهم ، و اظمأت هواجرهم » .
یعنی تقوای خدا ، دوستان خدا را در حمایت خود قرار داده و آنها را از تجاوز به حریم محرمات الهی نگهداشته است
و خوف خدا را ملازم دلهای آنها قرار داده است تا آنجا که شبهای آنها را زنده و بیدار نگهداشته و روزهای آنها را قرین تشنگی ( تشنگی روزه ) کرده است
در این جمله ها، تقوا را به معنای آن حالت معنوی و روحانی ذکر کرد
که حافظ و نگهبان از گناه است و ترس از خدا را به عنوان یک اثر از آثار تقوا ذکر کرده است.
از همین جا می توان دانست که تقوا به معنای ترس نیست، بلکه یکی از آثار تقوا اینست که خوف خدا را ملازم دل قرار می دهد
ترک گناه اولین قدم در مراعات تقوا و عمل به آیات است
آیات قرآن ما را به رعایت تقوی دعوت می کند؛
لازمه ترک گناه هم، رعایت واجبات و ترک محرمات است و البته کسانی که چنین تلاشی در رعایت حدود الهی
و انجام فرمان خدای تعالی داشته باشند، البته از تأییدات الهی هم برخوردار خواهند بود:
وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّه مَعَ الْمُتَّقینَ (بقره/۱۹۴)
و بدانید خدا با پرهیزکاران است
وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّه لَمَعَ الْمُحْسِنینَ (عنکبوت/۶۹)
و آنها که در راه ما (با خلوص نیّت) جهاد کنند، قطعاً به راه هاى خود، هدایتشان خواهیم کرد و خداوند با نیکوکاران است.
+همچنین بخوانید: مقام مومنین و متقین چگونه است ؟
دو اثر مهم تقوی در زندگی انسانتقوی و روشن بینى
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّه یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقاناً وَ یُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللَّه ذُو الْفَضْلِ الْعَظیمِ (انفال/۲۹)
اى کسانى که ایمان آوردید اگر از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید
براى شما وسیله اى براى جدایى حق از باطل قرار مى دهد (و روشنبینى خاصى که در پرتو آن حق را از باطل خواهید شناخت)
و گناهان شما را مى پوشاند و شما را مى آمرزد و خداوند فضل و بخشش عظیم دارد.
تقوى و نجات از مشکلات.
…وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّه یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ… (طلاق/۲و۳)
و هر کس تقواى اللَّه پیشه کند، خداوند راه نجاتى براى او فراهم مى کند، و او را از جایى که گمان ندارد روزى مى دهد.
