آیا شیعه با فتوحاتی که در آغاز تاریخ اسلام و در زمان خلفاء انجام شده موافق میباشد یا خیر؟

حضرت علی(ع) برای حفظ و ترویج اسلام در هر جا که لازم بود با خلفا همکاری نمود تا کار دین متوقف نشود و تفرقه در بین مسلمین سبب نابودی اسلام نگردد. چنان که در نهج البلاغه و در تمام منابع تاریخی آمده است که خلیفه دوم با ایشان درباره حضورش در جنگ با ایران مشورت کرد، آن حضرت وی را از حضور در آن منع نمود، و فرمود: «پیروزی و شکست این امر (اسلام) به انبوهی سپاه یا اندک بودن آن نبود. دین خدا بود که خدا چیرهاش ساخت و سپاه او بود که آن را آماده و یاری کرد تا بدان جا رسید که رسید. و پرتو آن آنجا را روشن کرد که کرد. از جانب خدا به ما وعده پیروزی داده شده است و او به وعده خود جامه عمل خواهد پوشانید و سپاه خویش را یاری خواهد کرد. جایگاه زمامدار، همچون رشتهای است که مهرهها را به هم فراهم آرد و پیوند دهد. اگر رشته بگسلد، مهرهها پراکنده گردد و دیگر هرگز به تمامی جمع نشود.عرب امروز اگرچه اندک است، لیکن با پیوستگی به اسلام، فراوان و با اتّحاد و اجتماع و هماهنگی، عزیز و قدرتمند است. بنابراین تو همانند محور آسیا بر جای بمان و آسیا [ی جنگ] را به وسیله عرب بگردان و به آنان آتش جنگ را برافروزان که اگر تو از این سرزمین برون شوی، عرب از هر سو تو را رها کند، و پیمان بسته را بشکند. و چنان شود که نگهداری مرزها که پشت سر گذاشتهای برایت مهمتر از آن شود که پیش رو داری. فردا غیر عرب اگر تو را ببینند، گویند: این اساس و ریشه عرب است، اگر او را از بین ببرید، آسوده خواهید شد، و این اندیشه، حرص ایشان را در مبارزه با تو و طمعشان را در نابود کردن تو سختتر و زیادتر خواهد کرد. امّا اینکه گفتی آن قوم به جنگ مسلمانان خواهند آمد، ناخشنودی خدای سبحان از عزم آنان به جنگ با مسلمانان از تو بیشتر، و او بر دگرگون ساختن آنچه خود ناپسند میدارد تواناتر است. امّا آنچه از شمار آنان گفتی، [بدان که] ما در روزگار گذشته به اتّکای انبوهی سپاه نمیجنگیدیم، بلکه به یاری و کمک پروردگار نبرد میکردیم.»(۱)

به نظر می رسد با توجه به مواضع علی ـ علیه السلام ـ در برابر فتوحات نظامی خلفاء آن حضرت با کلیت آن موافق بوده و از آن جا که شیعه نیز تابع امیر المؤمنین میباشد موضعی غیر از موضع حضرت ـ علیه السلام ـ نخواهد داشت.
در برخی از منابع تاریخی مطالبی گزارش شده که حکایت از تشویق امیرالمؤمنین به فتوحات میباشد. به عنوان نمونه ابن اعثم مینویسد: خلیفه دوم نامهای به فرمانده سپاه اسلام نوشت که او را از فتح خراسان باز دارد در این مجلس امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ حضور داشت خلیفه را از این کار منع نمود و او را درباره فتح خراسان ترغیب و تشویق نمود و فضائلی درباره مناطق مختلف خراسان برای او بیان کرد پس خلیفه خیلی خوشحال شده نامهاش را عوض نمود و فرمانده سپاه را ترغیب به فتح نمود.
در برخی از منابع نیز ما میبینیم که فردی چون عمار و سلمان(۲) در رأس سپاه اسلام بوده و مناطقی را فتح نمودند که بطور حتم بدون مشورت امامشان نبوده است این حضور نیز دلیل بر موافقت آن حضرت و در نتیجه موافقت شیعه است.
دلیل دیگر آنکه در برخی از منابع تاریخی حضور امام حسن و امام حسین ـ علیهما السلام ـ در بین سپاه اسلام گزارش شده است مانند آفریقا که حکایت از تأیید رهبر شیعه مینماید و مورخانی مانند طبری و ابن عساکر و ابن خلدون و …این مطالب را گزارش نمودهاند.(۳)

پاورقی:

۱. نهج البلاغه، خطبهی ۱۴۶. دلشاد تهرانی مصطفی،سیره نبوى،تهران دریا،۱۳۸۵،ج۳،ص:۵۴۵
۲. ابن اعثم کوفی، الفتوح،ترجمه مستوفی هروی، تهران، انقلاب اسلامی، چ اول، ۷۲، ص ۸ـ۲۶۱.
۳. مجلسی، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، چ ۲،۶۳، ج۴۰، ص ۳۰ـ۲۱۸. و عماد زاده، چهارده معصوم، تهران، نشر طلوع، چ۱۰، ۶۷، ج۱، ص۶۳۳. به نقل از تاریخ ابن عساکر، ج ۴. و تاریخ طبری، حوادث سال ۴۹ هجری، ج ۶. و ابن خلدون در العِبَر، ج۲، ص ۱۴۹ و ۱۲۸ و ج ۱، ص ۳۹. و طبری، حوادث سال ۲۷، ج۵، ص۵۷. و ابن اثیر، ‌الکامل، ج ۳، ص ۳۷، و حوادث سال ۲۷.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات