برادر خیرخواه حضرت یوسف چرا پدر را از نقشه شوم برادران با خبر نکرد؟

در جریان داستان حضرت یوسف ـ علیه السلام ـ آن برادر خیرخواه حضرت چرا پدر را از نقشه شوم برادران با خبر نکرد؟

پاسخ:

حضرت یعقوب ـ علیه السلام ـ دوازده پسر داشت که دو نفر از آنها «یوسف» و «بنیامین» از یک مادر بودند که «راحیل» نام داشت.
آن حضرت، نسبت به این دو پسر (به ویژه یوسف) محبت بیشتری نشان می داد، زیرا اولا کوچکترین فرزندان او محسوب می شدند و طبعا نیاز به حمایت و محبت بیشتری داشتند. ثانیا طبق بعضی از روایات مادر آنها «راحیل» از دنیا رفته بود و به این جهت نیز به محبت بیشتری محتاج بودند. از آن گذشته به خصوص در یوسف ـ علیه السلام ـ ، آثار نبوغ و فوق العادگی نمایان بود. مجموع این جهات سبب شد که حضرت یعقوب ـ علیه السلام ـ آشکارا نسبت به آنها ابراز علاقه بیشتر کند.
بنابراین، برادران حسود، بدون توجه به این جهات، از این موضوع به شدت ناراحت شدند. به خصوص که بر اثر جدائی مادرها، رقابتی نیز در میانشان طبعا وجود داشت.(۱)
تشکیل جلسه مشورتی توسط برادران حسودبرادران حضرت یوسف ـ علیه السلام ـ جلسه ای تشکیل دادند تا با مشورت و رایزنی، راه چاره ای پیدا کنند. قرآن کریم، گفتگوی آنها را به طور اجمال، این گونه بیان فرموده است: «… هنگامی که (برادران) گفتند: یوسف و برادرش (بنیامین) نزد پدر، از ما محبوب ترند، در حالی که ما نیرومندتریم، مسلماً پدر ما، در گمراهی آشکار است!
یوسف را بکشید یا او را به سرزمین دور دستی بیفکنید، تا توجه پدر فقط با شما باشد و بعد از آن (از گناه خود توبه می کنید و ) افراد صالحی خواهید بود!
یکی از آنها گفت: یوسف را نکشید و اگر کاری می خواهید انجام دهید، او را در نهانگاه چاه بیفکنید تا بعضی از قافله ها او را برگیرند (و با خود به مکان دوری ببرند).(۲)
توضیح و تفسیر:از این آیات به ضمیمه مطالب تاریخی و روایات چنین به دست می آید که اولا: برادران یوسف ـ علیه السلام ـ در همان آغاز به فکر قتل آن حضرت افتادند، اما یکی از آنان که معلوم می شود از دیگران، عاقل تر و با هوش تر بود، یا تحت تأثیر احساسات تند خود، عقلش را یکسره از دست نداده بود، پیشنهاد دیگری کرد که به آن تندی نبود و در ضمن، منظورشان را نیز عملی می ساخت، گفت: مگر منظور شما این نیست که یوسف را از دید پدر، دور کنید و با پنهان ساختن و دور کردنش از برابر دیده پدر، از قلب و دلش هم او را ببرید و تدریجا خود شما جای محبت او را در دل پدر پر کنید، این منظور را از راه دیگری می توان عملی ساخت. این راه کم هزینه است و باعث می شود شما نیز دست خود را به خون یک کودک بی گناه، آن هم برادر خودتان آلوده نکرده و این ننگ را برای همیشه برای خود نخرید. آن راه این است که یوسف را در چاهی بیندازیم تا احیانا رهگذرانی که از کنار آن چاه عبور می کنند، هنگام آب کشیدن، او را بیابند و همراه خود برداشته و به دیار دیگری ببرند و شما نیز بدین ترتیب، به منظور و هدفتان خواهید رسید.
برادران یوسف ـ علیه السلام ـ از این پیشنهاد استقبال کردند.(۳)
برادر به اصطلاح خیر خواه و عاقل که بود؟
در این که نام این فرد چه بوده، در میان مفسران و مورخان، اختلاف وجود دارد:
بعضی نام او را «روبین»، بعضی «یهودا» و بعضی «لاوی» می دانند.(۴)
نتیجه گیریعلت اینکه این برادر به اصطلاح خیرخواه، حضرت یعقوب ـ علیه السلام ـ را در رابطه با نقشه شوم علیه یوسف ـ علیه السلام ـ مطلع نکرد، این بود که وی نیز مانند سایر برادرانش نسبت به یوسف ـ علیه السلام ـ حسادت می ورزید و با آنها هم عقیده بود که باید هر چه سریعتر، یوسف ـ علیه السلام ـ را از پدرش جدا کنند تا پدرشان به جای یوسف به آنان توجه نماید. تنها فرقی که این برادر به اصطلاح خیرخواه، با سایر برادرانش داشت، این بود که او از آنان عاقلتر، با هوش تر و با وجدان تر بود و لذا با قتل یوسف مخالفت کرد و پیشنهاد داد تا وی را به چاه اندازند تا بدین وسیله هم یوسف را از پدرشان جدا کنند و هم مرتکب قتل نشوند.

پاورقی:

۱. مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ هشتم، ۱۳۶۷ش، ج۹، ص۳۲۱ـ۳۲۲.
۲. یوسف : ۸ تا ۱۰.
۳. رسولی محلاتی، سید هاشم، تاریخ انبیاء (قصص قرآن از آدم تا خاتم النبیین(ص))، قم، موسسه بوستان کتاب، چاپ پانزدهم، ۱۳۸۲ش، ص۲۲۳ تا ۲۲۶. تفسیر نمونه، همان، ص۳۲۲ تا ۳۲۴.
۴. بلاغی، صدرالدین، قصص قرآن، تهران، موسسه انتشارات امیر کبیر، چاپ چهاردهم، ۱۳۶۸ش، ص۸۸. زاهدی گلپایگانی، علی، قصص یا داستان های شگفت انگیز قرآن مجید، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۲ش، ص۲۲۵. تفسیر نمونه، همان، ص۳۲۵. جمعی از نویسندگان عرب، قصه های قرآن، ترجمه زمانی، مصطفی، تهران، موسسه انتشارات فراهانی، چاپ اول، ۱۳۴۷ش، ص۱۱۴.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات