آیا خواستگاری حضرت یوسف از زلیخا در روایات و تفاسیر موثق مورد تایید است یا خیر؟

آیا خواستگاری حضرت یوسف از زلیخا در روایات و تفاسیر موثق مورد تایید است یا خیر؟ بر فرض انجام این کار، می تواند صحیح باشد (چون آمده است که همسران انبیا ممکن نیست فاحشه یا بی عفت باشند هر چند ممکن است کافر شوند)؟ آیا بر زلیخا (قبل از توبه و بعد) فاحشه بودن صدق می کند؟

پاسخ:

خواستگاری حضرت یوسف از زلیخا به آن صورت که مطرح است نمی تواند درست باشد تنها چیزی که در روایات آمده ازدواج یوسف با زلیخا و آن هم به اذن الهی بوده(۱) چون زلیخا اول از راه هوی و هوس خواهان رسیدن به یوسف بود اما پس از اینکه از گذشته تلخ مورد ابتلا قرار گرفت، و سال های طولانی نتیجه عمل خود را دید و به وجود خداوند پی برده و از گذشته تلخ خود که عبارت بود از آزار پیامبر خدا، یوسف، و اتهام نادرست به او و نیز وجود هوای نامشروع و آن درخواست از یوسف با وجود اینکه دارای شوهر بود. در فرهنگ هر ملتی این مطلب مقبول نیست از اینروی زلیخا پس از سال های طولانی از گذشته خود و کارهایش توبه کرد و به سوی خداوند برگشت و چون توبه اش مورد قبول حق واقع شد، خداوند پاداشی راستین و نزدیک شدن از راه مشروع را به او روزی کرد و این یک درسی بزرگ برای همه انسان هاست. خداوند در ذکر این قصص قرآنی دارای اهداف عالیه هدایتی برای انسان است. که انسان برای رسیدن به آرزوهایش در دنیا باید از راه حلال و درست وارد شود، نه از راه نامشروع که نه تنها کامیابی ندارد. بلکه بیرون از قوانینی است که خداوند برای انسان وضع نموده است. طغیان انسان از راههای مشروع سبب می شود که خداوند او را گرفتار بلاها کند، چنانکه سرگذشت بسیاری در قرآن ذکر شده.(۲)
درباره قسمت دوم سئوال، لازم به ذکر است که اولا: آنچه واقع شد تنها تمایل زلیخا به جمال یوسف بود و چیزی انجام شد که ما از آن تعبیر به بی عفتی کنیم چون زلیخا زنی بود از اشراف و همسر وزیر اعظم یا عزیز مصر که دارای حسب و نسب بزرگ و عالی که قبل از آن واقعه، سابقه سوئی نداشت،(۳) بلکه در میان زنان به جمال و عفت معروف بود، اما لحظه ای هوای نفس بر وی غلبه یافت و درخواستی از یوسف کرد و یوسف از آن سرباز زد و امتناع نمود، جمال یوسف و زیبایی او به حدی بود که حتی زنان دیگر از درباریان و اشراف و بزرگان مصر، با دیدن او عنان از کف داده و از خود بی خود شدند.(۴) توبه زلیخا هیچ ربطی به این ندارد که ما او را فاحشه بنامیم و الزاماً هر کس توبه کرد از خطای نفسانی، نمی توان او را فاحشه نامید. آنچه درباره زلیخا واقع شد، چیزی بود که او را وادار به خطا کرد، نه بیشتر از آن. توبه او از بیداری و رشد او حکایت می کند تا چیز دیگر، همین رشد سبب شد که زلیخا از بندگان مورد توجه خدا محسوب شود، عمل زلیخا از روی جهالت و نادانی بود که پس از دانائی به تو به روی آورد و مورد پذیرش خدا قرار گرفت.

پاورقی:

۱. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، دارالوفاء، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۲۷۰ ـ ۲۸۱ و ج۳۶، ص۴۰۶.
۲. مانند داستان فرعون، و… سوره بقره، آیه ۲۰ ر.ک تفسیر نمونه ج۱، و ر.ک: شیخ صدوق، علل الشرایع، ج۱، ص۵۵ و تفسیر المیزان، ج۱.
۳. بلعمی، تاریخنامه، چاپ سوم، تهران، سروش، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۱۹۹.
۴. یوسف : ۵۶. ر.ک: فعال عراقی، داستان های قرآن، و تاریخ انبیاء در المیزان، چاپ اول، بهار، تهران، انتشارات سبحان، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۹ ـ ۱۵۷. مقدسی، مطهر بن مطهر، البداء و التاریخ، تصحیح شفیعی کدکنی، تهران، آگه، ۱۳۷۴ش، ص۴۵۳.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات