دستورات پیامبر (ص) در هنگام جنگ چه بوده است؟

ظاهراً از دستورات پیامبر و امیرالمؤمنین(صلوات الله و سلامه علیهما) در هنگام جنگ این بوده که “درختان را قطع مکنید و آب آشامیدنی شهروندان را آلوده مکنید”. اصل این حدیث چیست و در چه منبعی آمده؟

پاسخ:
بله، پیامبر و امامان در آداب جنگ این دستورها را داده اند:
عن أبی عبد الله(ع) قال: کان رسول الله(ص) إذا أراد ان یبعث سریه دعاهم فأجلسهم بین یدیه ثم یقول: سیروا بسم الله وبالله وفی سبیل الله وعلی مله رسول الله، لا تغلوا ولا تمثلوا ولا تغدروا ولا تقتلوا شیخا فانیا ولا امرأه ولا تقطعوا شجرا إلا أن تضطروا إلیها، و أیما رجل من أدنی المسلمین أو أفضلهم نظر إلی أحد من المشرکین فهو جار حتی یسمع کلام الله، فان تبعکم فأخوکم فی الدین، وإن أبی فأبلغوه مأمنه، واستعینوا بالله(۱)
امام صادق فرمود: رسول خدا هر گاه می خواست گروهی را برای جنگ بفرستد، آنان را جلوی خود می نشاند و می فرمود: به نام خدا بروید و در راه خدا و بر دین رسول خدا بجنگید و افراد را مثله نکنید و نامردی ننمایید و پیرمرد از پا افتاده و زنان را نکشید و درختی را قطع ننمایید، مگر ناچار باشید و اگر مسلمانی به دشمن امان داد، امان او را محترم بشمارید تا آن فرد مشرک در امان، حجت شما و کلام خدا را بشنود، اگر پذیرفت برادر شماست و اگر نپذیرفت او را به پناهگاش بازگردانید و از خدا یاری بطلبید.
جنگ در اسلام از سرناچاری و برای بازداشتن متجاوزان و ستمگران است از این رو دستور داده شده که شروع کننده جنگ نباشید، درختان را قطع نکنید و مزارع را تخریب ننمایید و آب آشامیدنی دشمن را مسموم نکنید و بر افراد غیر نظامی از زنان و اطفال و مردان سالخورده و زمین گیر نتازید و نکشید و. . .
محمد بن یعقوب فی حدیث عبد الرحمن بن جندب عن أبیه ان أمیر المؤمنین علیه السلام کان یأمر فی کل موطن لقینا فیه عدونا فیقول: لا تقاتلوا القوم حتی یبدأوکم، فإنکم بحمد الله علی حجه وترککم إیاهم حتی یبدأوکم حجه أخری لکم، فإذا هزمتموهم فلا تقتلوا مدبرا، ولا تجیزوا علی جریح، ولا تکشفوا عوره ولا تمثلوا بقتیل.(۲)
کلینی در کافی از امیر مؤمنان در همه موارد جنگ: تا ابتدای به جنگ نکرده اند، با آنان نجنگید، زیرا شما برای جنگ با آنان حجت دارید و ابتدای آنها به قتال هم حجت دیگری است برای شما؛ و هر گاه فرار کردند، آنان را تعقیب نکنید و بر مجروحان نتازید و عورتی را آشکار نکنید و کشته ای را مثله و قطعه قطعه نکنید.
ولا تمثلوا بقتیل، وإذا وصلتم إلی رحال القوم فلا تهتکوا سترا، ولا تدخلوا دارا، ولا تأخذوا شیئا من أموالهم إلا ما وجدتم فی عسکرهم ولا تهیجوا امرأه بأذی وإن شتمن أعراضکم وسببن أمرائکم وصلحائکم(۳)
کشته ها را مثله نکنید و وقتی به خیمه گاه قوم رسیدید پرده هایی که آویخته اند کنار نزنید(و آنچه پوشانده اند، آشکار مسازید) و به خانه ای وارد نگردید و جز غنایم میدان جنگ اموالی از آنان نگیرید و زنان را بر علیه خود نشورانید. حتی اگر شما و امیران و صالحانتان را دشنام دهند.
برای دیدن احادیث وارد در این زمینه به آدرس زیر مراجعه کنید:
شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۱۱، ص۶۸ به بعد.
پی نوشت ها:
۱. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۱۱، ص۴۳.
۲. همان، ص۶۹.
۳. همان، ص۷۲.
منبع: نرم افزار پیامبر مهربانی – مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی