السلام علیک یا ثارالله و ابن ثاره را کاملاً توضیح دهید؟

این جمله بسیار با ارزش و پرمعنا که در زیارت عاشورا و هم چنین در بعضی از زیارتنامههای دیگر(۱) آمده، بیانگر حقیقتی اساسی و اصلی میباشد. حقیقتی که از زمان قیام حضرت اباعبدالله الحسین ـ علیه السّلام ـ تا کنون ادامه دارد و در یک کلمه میتوان گفت که آن، تحقق اسلام ناب محمدی میباشد.

این زیارتنامه که توسط حضرت امام محمد باقر ـ علیه السّلام ـ به شیعیان تعلیم داده شده است، تنها یک زیارتنامه، جهت عرض ادب ظاهری به ساحت مقدس حضرت اباعبدالله الحسین ـ علیه السّلام ـ و یاران ایشان نیست، بلکه خود منشوری است که از هر جهت نوری از آن جلوه میکند چرا که این صحیفه بهانهای برای بیان مختصر، اما کامل از معارف اسلام شناسی، معرفتشناسی، امام شناسی، جامعه شناسی و انسان شناسی است.
حضرت در این زیارت میفرماید: سلام بر تو ای کشتهای که خونخواهی حقیقی تو به دست خداست، و سلام بر تو ای پسر کسی که خون خواهی او به دست خداست.
واژه «ثار» در لغت به معنی : طلب خونبها، خون خواستن است.(۲) بنابراین معنی این عبارت این است که. تو ای حسین. آن کسی هستی که طالب و خواستار خون تو، خداست و خداوند است که انتقام خون تو را از دشمنانت که همان دشمنان اسلام هستند خواهد گرفت.
اکنون این پرسش در ذهن تداعی میشود که چرا امام حسین ـ علیه السّلام ـ ثار خداست؟ در کتاب کامل الزیارات در زیارت امام حسین ـ علیه السّلام ـ آمده: «و انّکَ ثارُ اللهِ فی الأرضِ والدَّمُ الَّذی لا یُدرِکُ ثارَهُ اَحَدٌ مِنْ اَهْلِ الا‌‌ْرضِ وَ لا یُدْرِکُهُ اِلّا اللهُ وَحْدَهُ». همانا تو خون خدا در زمین هستی و خونی که هیچ کس از اهل زمین نمیتواند از آن خون خواهی نموده و انتقام آن را بگیرد و جز خداوند یگانه کسی نمیتواند از آن خون خواهی کند.(۳)
خون خواهی که در زیارت آمده غیر از خون خواهی شخصی است که حقوق فردی مقتضای آن است. زیرا بر اساس حقوق فردی، قاتل امام حسین ـ علیه السّلام ـ شمر ، یزید و … هستند که در این صورت قصاص و خونخواهی تنها بر عهده فرزند یا اقوام آن حضرت میباشد. این که امام حسین ـ علیه السّلام ـ خون خدا نامیده شده نشان دهنده ی آن است که موضوع، بسیار وسیعتر از حقوق فردی و تعصبات قومی و قبیله‌ای میباشد. خون امام حسین ـ علیه السّلام ـ و خون خواهی او تنها یک مسئله خانوادگی نیست که به چند ساعت و چند سال منحصر باشد، بلکه سخن از پیام انسانیت و عدالت خواهی و مبارزه با استثمار و استبداد میباشد که بر اساس فطرت الهی حق پرستی، عدالت خواهی و ارزش طلبی میباشد.
این خون خواهی که توسط خداوند انجام می شود به زمان ظهور امام زمان ـ علیه السّلام ـ موکول شده است و آن حضرت از طرف خداوند مأمور به خون خواهی جد خویش می باشد بنابراین در دعای ندبه از امام زمان ـ علیه السّلام ـ به عنوان «اَیْنَ الطّالِبُ بِدَمِ المَقتوُلِ بِکربلا، یعنی کجاست طلب کننده خون کشته در کربلا». تعبیر شده است. در نتیجه معنای «ثارالله» این است که خداوند، ولیّ دم آن حضرت است و خون آن بزرگوار را از دشمنانش طلب میکند.

پاورقی:

۱. قمی، عباس، کلیات مفاتیح الجنان، ذیل زیارات آمده (وارث، عاشورا، زیارت امام حسین ـ علیه السّلام ـ ).
۲. ابوالقاسم حسین بن محمد بن فضل (راغب اصفهانی)، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه دکتر سید غلامرضا خسروی حسینی، انتشارات کتابفروشی رضوی، ج۱، ص۳۳۱.
۳. ابن قولویه القمی، کامِلُ الزیارات، ترجمه سید محمد جواد ذهنی تهرانی، تهران، انتشارات پیام حق، ۱۳۷۷، ص۶۴۵.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات