بگو مگوهایی حدیث ۶۸ روضه کافی صحیح است؟

آیا این، بگو مگوهایی که در حدیث ۶۸ روضه کافی، باد و آتش و آب می کنند ، آن هم در برابر خداوند صحیح است؟

پاسخ:

حدیث را مرحوم کلینی چنین روایت کرده: محمد عن احمد بن محمد عن ابن محبوب، عن العلاء بن رزین عن محمد بن مسلم و الحجال عن العلاء،عن محمد بن مسلم قال: قال لی ابو جعفر ـ علیه السلام ـ «کان کل شی ماء و کان عرشه علی الماء فأمر الله عز ذکره الماء فاضطرم نارا، ثم، أمر النار فخمدت فارتفع من خمودها دخان، فخلق الله السماوات من ذلک الدّخان و خلق الارض من الرّماد، ثم اختصم الماء و النّار و الریح فقال الماء: انا جند الله الاکبر و قالت الرّیح: انا جند الله الاکبر، و قالت النار: أنا جند الله الاکبر، فأوحی الله عزوجل الی الریح: انت جندی الاکبر».(۱)
محدث بزرگوار کلینی با واسطه از محمد بن مسلم نقل کرده که گفت: امام باقر ـ علیه السلام ـ به من فرمود: ((همه چیز (در ابتدای خلقت) آب بود، و عرش خدا نیز بر آب قرار داشت، سپس خدای عز ذکره آب را فرمان داد به صورت آتشی بر افروخته شد، پس به آتش دستور داد خاموش گشت و از خاموشی آن دودی برخاست، و خدا از آن دود آسمان ها را آفرید، و از خاکسترش زمین را خلق فرمود: آن گاه میان آب و آتش و باد نزاع در گرفت.
آب گفت: منم بزرگ ترین لشکر خدا، و بادگفت: منم بزرگ ترین لشکر خدا، و آتش گفت: منم بزرگ ترین لشکر خدا، پس خداوند به باد وحی کرد که: لشکر بزرگ من توئی)).
با توجه به بررسی های به عمل آمده نسبت به سند حدیث معلوم شد که سند آن مشکلی ندارد، اما از نظر دلالت، باید گفت:
اولا: این نزاع ها در برابر خداوند نبوده است بلکه مقابل همدیگر بوده است.
ثانیاً: گفتار آب، باد، خاک، نوعی مباهات و بیان توانمندی نسبت به همدیگر بوده و این مباهات در انسان ها نیز وجود دارد.
ثالثاً: بگو و مگوی آن ها زبان حال است که از باب تکوین برخی بر برخی دیگر چیرگی دارند. هر چند عرفا گفتگوی آن ها را زبان قال می دانند. و برای آن ها شعور و معرفت قائل هستند.

پاورقی:

۱. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۲ش، ج۸، ص۹۵، ح۶۸
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات