کدام آیه سوره نساء، قرآن و سنت را لازم و ملزوم همدیگر می داند؟

کدام آیه سوره نساء، قرآن و سنت را لازم و ملزوم همدیگر می داند؟، یعنی کسی که قرآن را می پذیرد و به آن ایمان می آورد، لزوما باید حدیث و سنت پیغمبر(ص) را نیز قبول داشته باشد.

پاسخ:

همه موجودات آسمان و زمین، در پیشگاه رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ وظیفه دارند، خاضع و خاشع باشند، از این رو خدای سبحان در قرآن کریم، آن وظایف را تبیین کرده است.
خداوند متعال، فرمان پیروی از رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ را در چند آیه، از جمله در آیات زیر صادر کرد:
۱. قُلْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ فإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ الْکافِرِینَ(۱) «یعنی از خدا و فرستاده او (محمد ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ )، اطاعت کنید! و اگر سرپیچی کنید، خداوند کافران را دوست نمی دارد)).
در این آیه، اعراض و روگرداندن از اطاعت رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ کفر تلقی شده است.
۲. وَأَطِیعُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّکمْ تُرْحَمُونَ(۲). «یعنی خدا و پیامبر را اطاعت کنید تا مشمول رحمت شوید))!
این رحمت خاصه است که در پرتو اطاعت از خدا و پیامبر، نصیب مؤمنان و سالکان صراط مستقیم می شود.
۳. «وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَرَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَذَلِک الْفَوْزُ الْعَظِیمُ.(۳) یعنی هر کس خدا و پیامبرش را اطاعت کند، خداوند وی را در باغ هایی از بهشت وارد می کند که همواره آب از زیر درختانش جاری است. جاودانه در آن می مانند و این، پیروزی بزرگی است!))
در این آیه جنبه تشویق ملحوظ شده است، به این بیان که فوز عظیم که بهشت جاودان، نموداری از آن است و در پرتو پیروی از خدا و رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ حاصل می شود، به پیروان خدا و رسول، بشارت داده شد.(۴)
۴. وَمَن یَعْصِ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَیَتَعَدَّ حُدُودَهُ یُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِیهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُّهِینٌ(۵) «یعنی و آن کسی که نافرمانی خدا و رسولش را کند و از مرزهای او تجاوز نماید، او را در آتش وارد می کند که جاودانه در آن خواهد ماند و برای او مجازات خوار کننده ای است)).
۵. یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن کنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذَلِک خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلاً(۶). «یعنی ای کسانی که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولوا الامر (اوصیای پیامبر) را! و هرگاه در چیزی نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید (و از آنها داوری بطلبید اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید! این (کار) برای شما بهتر، و عاقبت و پایانش نیکوتر است)).
۶.وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَئِک مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَئِک رَفِیقًا(۷) «یعنی و کسی که خدا و پیامبر را اطاعت کند، (در روز رستاخیز) همنشین کسانی خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده. از پیامبران و صدیقان و شهداء و صالحان. و آنها رفیق های خوبی هستند، بنابراین فقط در سوره نساء چهار آیه در رابطه با وجوب اطاعت از پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ ذکر شده است)).
حجت بودن سنت پیغمبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ
قرآن کریم می فرماید: وَمَا آتَاکمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکمْ عَنْهُ فَانتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ(۸) «یعنی آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید و اجرا کنید و آنچه را که از آن نهی کرده، خودداری نمایید و از مخالفت خدا بپرهیزید که خداوند شدید العقاب است)).
اگر چه این آیه در ماجرای غنائم بنی نضیر نازل شده، ولی محتوای آن یک حکم عمومی در تمام زمینه ها و برنامه های زندگی مسلمان ها است.
و سند روشنی است برای حجت بودن سنت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ
بر طبق این اصل، همه مسلمانان موظفند، اوامر و نواهی پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ را بگوش جان بشنوند و اطاعت کنند، خواه در زمینه مسائل مربوط به حکومت اسلامی باشد، یا مسائل اقتصادی و یا عبادی و غیر آن، به خصوص این که در ذیل آیه، کسانی را که مخالفت کنند، به عذاب شدید تهدید کرده است.(۹)
بنابراین سنت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ را که عبارت است از قول، فعل و تقریر او همه مسلمانان به عنوان یکی از ادله فقهی قبول می کنند و بر طبق آن عمل می نمایند. اما شیعیان علاوه بر پیامبراکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ سنت ائمه را نیز به عنوان ادله فقهی قبول دارند و بر طبق آن عمل می کنند.

پاورقی:

۱. آل عمران : ۳۲.
۲. آل عمران : ۱۳۲.
۳. نساء : ۱۳.
۴. جوادی آملی، عبدالله، سیره رسول اکرم(ص) در قرآن، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۶ش، ج۹، ص۹۳ـ۹۶.
۵. نساء : ۱۴.
۶. نساء : ۵۹.
۷. نساء : ۶۹.
۸. حشر : ۷.
۹. مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیستم، ۱۳۶۷ش، ج۲۳، ص۵۰۷ـ۵۰۸.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات