دلیل شرعی نجس بودن ادرار و مدفوع، خون، شراب، سگ و خوک چیست؟
دلیل شرعی نجس بودن ادرار و مدفوع، خون، شراب، سگ و خوک چیست؟
پاسخ:
ابتدا بیان چند نکته پیرامون علل شرایع و احکام.
۱. آن چه حکم شرعی را ثابت می‌کند، بدون توجه به چرایی و علت، دلیل نامیده می‌شود.
۲. آن چه به علّت و ریشه‌های یک حکم اشاره می‌کند، در صورت تصریح کامل به این علل و عوامل «علت» نامیده می‌شود.
۳. اگر به بخشی از علّت حکم می‌پردازد به این عنصر «حکمت» گفته می‌شود. اکثریت و غالب علل و عوامل احکام از نوع حکمت است.
۴. فایده مهم بحث «علل احکام و حکمت آن» فهم و معرفت بیشتر دین و اعتقاد به خدای حکیم و خیرخواه عباد می‌باشد. در عین حال در مواردی که انسان نکته‌ای را در این راستا در نمی‌یابد علم پیدا می‌کند که حتماً علت و حکمتی دارد که هنوز بر ما مخفی است. در حالی که با رشد علم به بعضی از حکمت‌های حرمت احکام دست یافته‌اند. مانند امراض جسمی و روحی و غیره.
۵. بحث علل احکام نباید روحیه عبودیت ما را تحت الشعاع قرار دهد و احکام را نباید بر مبنای نفع و ضرر گزینش کنیم. خداوند حکیم است و امر و نهی‌های بدون جهت نمی‌نماید.
دلیل شرعی نجس بودن ادرار و مدفوع، خون، شراب، سگ و خوک چیست؟
حال به پاسخ سؤال آن هم فقط به بررسی روایات اکتفا می‌شود:
الف. درباره ادرار و مدفوع:دلیل نجاست: دسته‌های فراوانی از روایات تأکید بر شستن بدن و لباس و جایز نبودن نماز بدون طهارت می‌کند که این دلیل نجاست آنهاست.(۱)
ب. خون:دسته‌های فراوانی از روایات امر به شستن بدن و لباس آلوده به خون و جایز نبودن نماز با آن دارد.(۲)
حکمت نجاست: در روایت معروف تحف العقول درباره اصناف معاملات، حرمت خوردن خون را باعث بر حرام بودن همه تصرفات در آن دانسته است.(۳) درباره حکمت حرام بودن خون (هر چند مورد سؤال نیست) در روایات بر ایجاد سنگدلی، بی‌رحمی و درندگی اشاره شده است.(۴)
ج. سگدلیل نجاست: مرحوم عاملی در وسایل الشیعه بابی را به نجاست سگ اختصاص داده است.(۵)
د. شرابدلیل نجاست: باب ۳۸ نجاست کتاب شریف وسایل به این موضوع اختصاص داده شده است. راوی از امام جواد ـ علیه السّلام ـ درباره نمازخواندن در لباسی که آلوده به شراب شده سؤال می‌کند، آن حضرت ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید: نماز نخوان در آن که آن رجس (و پلیدی) است.(۶)
حکمت نجاست: درباره حکمت نجاست آن اشاره به این که خوردن آن حرام است از نزدیک شدن به آن هم نهی شده است.(۷) درباره حکمت حرام بودن آن هم در روایات آمده است که موجب جرئت برآدم کشی و فحشاء می‌شود.(۸) لازم به ذکر است که ائمه معصومین بر اساس فهم مخاطب خود سخن می‌گفتند.
هـ . خنزیردسته‌هایی از روایات به نجاست لباس و بدن آلوده تر شده به وسیله برخورد با خوک و مو و پوستش آمده است.(۹)
به هر صورت هر زمان فلسفه حکم شرعی بر ما پنهان باشد به تعبد روی می آوریم.
پاورقی:
۱. حر عاملی، وسایل الشیعه، تهران، اسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۱۰۰۱ـ۱۰۰۹.
۲. وسایل الشیعه، همان، ص۱۰۲۵ـ۱۰۳۰.
۳. حرانی، تحف العقول، قم، بصیرتی، ۱۳۹۴، ص۲۴۷.
۴. محمد بن یعقوب کلینی، کافی، بیروت، اسلامیه، افست، چاپ چهارم، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۲۴۲.
۵. قمی، عباس، سفینه البحار، سنایی، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۴۸۶.
۶. وسایل الشیعه، همان، ص۱۰۵۵.
۷. تحف العقول، همان.
۸. کافی، همان.
۹. وسایل الشیعه، همان، ص۱۰۱۷. تحف العقول، همان.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
